برنامۀ پزشک خانوادۀ روستا و نقش آن در مسائل اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی جامعه

مقدمه: چارچوب اصلی فعالیت‌‌های پزشک خانواده سلامت‌محوری بوده و هدف کلی آن حفظ و ارتقای سلامت جامعه است. به‌طورکلی، سلامت برمبنای وضعیت ژنتیکی و عوامل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیست‌محیطی تعیین می‌‌شود؛ اما درمقابل، بر توسعۀ جامعه و مؤلفه‌‌های مرتبط با آن، ازجمله فرهنگ و اقتصاد و آموزش نیز تأثیرگذار است. لذا انتظار می‌‌رود که پیامد‌ها و نتایج برنامه، نقش مهمی بر متغیر‌‌های اقتصادی و فرهنگی و آموزشی جامعه داشته باشد. مطالعۀ حاضر با هدف ارزیابی نقش برنامه در آموزش و اقتصاد و مسائل اجتماعی جمعیت تحت پوشش، از دیدگاه مدیران و ‌تصمیم‌گیران ‌و مردم انجام شد. روش این مطالعه پژوهشی کیفی است که با رویکرد تحلیل محتوا در سه دانشگاه علوم پزشکی منتخب، براساس نظرسنجی از افراد کلیدی صاحب‌نظر انجام شد. به‌طورکلی، ۱۲ بحث گروهی با مردم (۶۰ نفر)،‌ ۶ بحث گروهی با پزشکان خانواده (۳۴ نفر)، ‌۱۴ مصاحبۀ فردی با افراد کلیدی غیروابسته به وزارت بهداشت و ۸ مصاحبه با افراد کلیدی وابسته به وزارت بهداشت صورت گرفت. یافته‌هادرمجموع، هفت طبقه شامل اهداف برنامۀ پزشک خانواده، ‌نقش برنامه بر اقتصاد و ‌رفاه جامعه، نقش برنامه در فرهنگ و سبک زندگی ‌شامل تغییر باور‌ها و فرهنگ، ‌تغذیۀ سالم، ‌تحصیلات، برنامۀ پزشک خانواده و تعیین‌کننده‌‌های اجتماعی، برنامۀ پزشک خانواده و سرمایۀ اجتماعی ‌شامل عدالت ‌و ‌مشارکت مردم و نهاد‌ها ‌استخراج شد که در متن به‌تفصیل شرح داده شده است. بحث طبق نظر بیشتر شرکت‌کنندگان، برنامۀ پزشک خانواده با برخی عوامل اقتصادی و اجتماعی در ارتباط است؛ ولی با فرهنگ و سبک زندگی ارتباط چندانی ندارد. ازنظر شرکت‌کنندگان، بیشترین نقش برنامه در کاهش هزینه‌‌های درمانی و دسترسی آسان به خدمات است و ازاین‌طریق، موجبات بهبود کیفیت زندگی و رفاه افراد جامعه را فراهم کرده است.