برنامه‏ ریزى اقتصادى - اجتماعى در روستاهاى ایران (مطالعه ‏ى موردى: بخش مرکزى شهرستان گناباد)

تغییرات اجتماعى، اقتصادى دهه‏ هاى اخیر عدم تعادل منطقه ‏اى و تمرکز بیش از حد امکانات در بعضى نقاط و محرومیت دیگر نقاط را در پى داشته است، براى رفع این مشکل ما احتیاج به برنامه‏ ریزى در سطح ناحیه‏ اى و منطقه ‏اى داریم که هدف از آن ارائه الگوى مناسب براى توزیع متعادل خدمات با توجه به جمعیت سکونتگاه ها یا تعادل فضایى در ناحیه است. روش کار در این پژوهش ترکیبى از روشهاى اسنادى، آمارى، تحلیلى است. در این مقاله با استفاده از دو روش اسپیرمن رنک (Spearman Rank)، موریس و 18 متغیر و شاخص در زمینه‏ هاى اجتماعى، فرهنگى، بهداشتى و... به بررسى و مقایسه سطح توسعه یافتگى روستاهاى بخش مرکزى شهرستان گناباد پرداخته‏ ایم. یافته‏ هاى این تحقیق نشان مى ‏دهد ارتباط معنادارى بین سطوح جمعیت و سطوح خدمات روستایى (با ضریب همبستگى 73/0) وجود دارد. که این نشانه تعادل نسبى در توزیع خدمات با توجه به جمعیت است. همچنین بین ضریب نهایى توسعه با جمعیت و فاصله از مرکز، همبستگى مستقیمى وجود دارد. با توجه به تحلیل هاى کلى مى‏ توان به این نتیجه رسید که دورى از مرکز شهرستان و محدودیت‏ هاى محیطى در سطح توسعه یافتگى روستاهاى این بخش، دو عامل اصلى هستند، بنابراین براى استفاده‏ ى بهتر ساکنین روستاها از خدمات، باید به بهبود راه هاى روستایى و توزیع خدمات در مراکز دهستان ها پرداخت.