بررسی کیفی ماندگاری معماری مجموعه‌ی بازار تبریز از منظر پدیدارشناسی

Authors

  • الهام حاتمی گلزاری دانشجوی دکتری معماری، گروه معماری، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران.
  • فؤاد حبیبی استادیار گروه علوم اجتماعی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج. ایران
  • قادر بایزیدی استادیار گروه معماری، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران.
Abstract:

معماری تجسم فرهنگ یک جامعه است که در قالب کالبد مادی بیان و مورد قضاوت قرار می‌گیرد. امروزه یکی از مهمترین مسائلی که نظر معماران را به خود جلب نموده، مسئله‌ی لزوم ماندگاری معماری و احیای آن است. در این راستا پارادایم پدیدارشناسی با رویکرد تفسیری با تأکید بر روح و حس مکان به دنبال شناخت عوامل مؤثر بر تداوم و ماندگاری مکان، مشروط به تجربه‌ی انسان و تفسیر او است که پژوهشگر از طریق تعامل با موضوع مورد پژوهش به شناخت آن می‌رسد. شناخت در این دیدگاه امری عینی و مادی نیست و دارای ابعاد و تفسیرهای مختلف است. در این راستا هدف تحقیق حاضر تأکید بر رویکرد پدیدارشناسی به‌منظور کشف دلالت‌های ماندگاری در مجموعه‌ی بازار تاریخی تبریز می‌باشد. نظام تفسیر و رویکردِ تحقیق حاضر پدیدارشناسی، و نظام تحلیل آن روش‌شناسی کیفی است و از روش نظریه‌ی زمینه‌ای برای تجزیه و تحلیل اطلاعات و ارائه‌ی نظریه‌ی نهایی استفاده شده است. در این راستا، فضای معماری مجموعه‌ی بازار تبریز، در ذیل سه مؤلفه‌ی معنا و هویت، کالبد و فضا و عملکرد به صورت جزء به جزء مورد بررسی قرار گرفته است؛ در این مرحله محققان با انجام مصاحبه‌های باز و عمیق نسبت به گردآوری اطلاعات اقدام کرده و عناصر و اجزای بازنمونی مؤلفه‌ها، تحت 15 مفهوم اولیه شناسایی و کدگذاری باز گردیده است؛ در مرحله‌ی بعد هر کدام از معیارهای ماندگاری، در ذیلِ هر یک از پدیدارهای دو‌گانه‌ی روح مکان و حس مکان (هویت مکان، وابستگی به مکان و دلبستگی به مکان)، در چند سطح پدیدارشناختی و با استفاده از کدگذاری‌های محوری و گزینشی، مورد تفسیر و تعیین موضوع قرار گرفته است. نهایتاً 7 مقوله‌ی عمده‌ی تأثیرگذار: خاطره‌انگیزی برای افراد؛ هویتمند بودن فضای بازار؛ انعطاف‌پذیر بودن آن و انطباق با نیازهای افراد در دوره‌های تاریخی (در نظر داشتن نیازهای زمانی و مکانی)؛ داشتن عملکرد چندمنظوره؛ وجود انواع نشانه‌ها در فضای بازار و دسترسی مناسب به کارکردهای مختلف؛ تأکید بر انواع مراودات اجتماعی، اقتصادی و ...؛ و چیدمان فضایی مناسب ساختمان‌ها با مناظر مناسب بر ماندگاری معماری بازار شناسایی و تدوین شده است. در مرحله‌ی پایانی، با یکپارچه کردن، مقایسه، و تعمق پیرامون مقولات به دست آمده در مراحل قبلی، یک مقوله‌ی هسته تحت عنوانِ «خاطره‌انگیزی و ایجاد حس تعلق به فضا در مجموعه‌ی بازار و همچنین توسعه‌ی عملکردی در محور خطی و دوره‌ای روبه پیشرفت در ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی، معنوی و حفظ گذشته‌ی تاریخی» به عنوان عامل اصلی ماندگاری معماری بازار تبریز بر اساس رویکرد پدیدارشناسی انتخاب گردیده است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

تحلیلی بر مؤلفه‌های تأثیرگذار در ماندگاری معماری بازارهای تاریخی ایران (مطالعه موردی: بازار تاریخی تبریز)

پدیده های ماندگار در طول زمان می مانند و بار می گیرند و به بخشی از خاطرات جمعی تبدیل می شوند. ماندگاری، بیان نوعی تداوم تاریخی و به دنبال آن تداوم فرهنگی است. عوامل مختلفی بر ماندگاری پدیده ها اثرگذار می باشد که هدف از این تحقیق شناسایی این عوامل در معماری با تأکید بر معماری بازار تبریز می باشد. روش تحقیق در مطالعه ی حاضر توصیفی – تحلیلی و ترکیبی از روش‌های کیفی – کمی است که به منظور جمع‌آوری ا...

full text

مطالعه پدیده بازار سنتی سنندج از منظر پدیدارشناسی

پدیده بازارهای سنتی سنندج، مجموعه‌ای کامل و پیچیده از فعالیت‌های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی است. با وجود این پیچیدگی‌ها، میان وجوه مختلف بازار و نوع ساختار بنا و معماری آن، به‌تدریج و با گذشت زمان هماهنگی معقولی برقرار است. لذا به نظر می‌رسد این پدیده در بردارنده ساختارهای ارزشمند اما پنهانی است که فهم آنها صرفاً در یک تعامل سازنده با فضا و کاربران و ساکنان آن امکان‌پذیر است. هدف پژوهش حاضر  آن ا...

full text

مطالعه پدیده بازار سنتی سنندج از منظر پدیدارشناسی

پدیده بازارهای سنتی سنندج، مجموعه ای کامل و پیچیده از فعالیت های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی است. با وجود این پیچیدگی ها، میان وجوه مختلف بازار و نوع ساختار بنا و معماری آن، به تدریج و با گذشت زمان هماهنگی معقولی برقرار است. لذا به نظر می رسد این پدیده در بردارنده ساختارهای ارزشمند اما پنهانی است که فهم آنها صرفاً در یک تعامل سازنده با فضا و کاربران و ساکنان آن امکان پذیر است. هدف پژوهش حاضر  آن ا...

full text

مطالعة کیفی دلالت‌های معنایی معماری هورامان‌تخت از منظر نشانه‌شناسی

معنا نیاز بنیادی انسان است و معماری به عنوان یک فرآیند دلالتی، در تلاش است تا با تأکید بر ویژگی‌های ذهنیِ انسان علاوه بر کالبد و فرم ظاهری محیط، به تحقّق این بُعد از نیازهای بنیادی انسان یاری رساند؛ و در این میان، نشانه‌شناسی رهیافتی است که نگاهش به فراگَرد معناست و به دنبال دلالت‌های ضمنی و کشف لایه‌های معنایی پدیده‌هاست. هورامان مجموعه‌ای غنی از سکونت‌گاه‌های انسانی است که سهم مهمی از ارزش‌های فر...

full text

تبیین مولفه‌های معماری حاکم بر بناهای عبادی از منظر حکمی و پدیدارشناسی

از دیرباز مکان­های عبادی، غایی ترین بستر تکامل و تعالی روحی آدمیان بوده و معماری روحانی و قدسی محیطی جهت عبادت جمعی مومنین خلق نموده است. در این بین و از میان ادیان الهی جنبه اجتماعی عبادت در اسلام پررنگ تر بوده و مکان خلق شده برای این عبادت جمعی، از اهمیت بسزایی برخوردار است. به همین دلیل پژوهشگران و صاحب نظران در بررسی و نگرش به معماری اسلامی بناهای عبادی، از روش های متعددی بهره گرفته اند؛ به...

full text

بررسی مفهومی باغسازی‌ ایرانی در رویکرد پدیدارشناسی در معماری منظر، تبارشناسی و شاخص‌شناسی

باغسازی ایرانی به عنوان یکی از اصلی‌ترین پدیده‌ها در ساختار شکل‌دهنده به معماری و ساخت محوطه‌ها و فضاهای باز در تاریخ ایران و تمام سرزمین‌های تحت نفوذ آن حضور داشته است. به واسطه این حضور، ایرانیان در تمام شئون زندگی فردی و جمعی خود، ارتباط نزدیکی با این سنت و پدیده کهن داشته‌اند ازاین‌رو می‌توان باغسازی ایرانی را به عنوان یکی از اصلی‌ترین پدیده‌ها در ساختار شکل‌دهنده به منظر و به‌طور عام طراحی...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 4  issue 7

pages  172- 188

publication date 2020-04-20

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023