بررسی کارآمدی الگوی برمن در ارزیابی ترجمه قرآن؛ مورد مطالعه گرایش منطقی سازی

ترجمة قرآن به عنوان حساس‌ترین متن مقدس، نیاز به ارزیابیِ دقیق دارد. ارزیابیِ نظام‌مند باید بر پایة نظریه‌ها و الگوهای علمی صورت بگیرد. نظریه‌پردازانِ ترجمه الگوهای مختلفی برای ارزیابی ترجمه ارائه داده‌اند. در این میان الگوی ارزیابی ترجمة آنتوان برمن که بر حفظ اصالت متن مبدأ و اجتناب از ایجاد تغییر در ترجمه تأکید دارد، برای ارزیابی ترجمة مبدأمدار رضایی اصفهانی از قرآن کریم انتخاب شده است. برمن با بیان سیزده گرایش ریخت‌شکنانه در ترجمه به تحلیل منفی ترجمه‌های آزاد و قوم‌مدار می‌پردازد و تأکید می‌کند که این الگو باید با تحلیل مثبت از سوی سایر مترجمان تکمیل شود. مقاله حاضر به قصد مطالعة میزان کارآمدی الگوی برمن در ارزیابی ترجمة قرآن، گرایش منطقی‌سازی را در ترجمة رضایی مورد بررسی قرار می‌دهد. این بررسی نشان می‌دهد که منطقی‌سازی در ترجمه گاه اجباری و گاه اختیاری است. منطقی‌سازی اختیاری در تحلیل منفی و اجتناب از آن در تحلیل مثبت جای می‌گیرد. اما منطقی‌سازی اجباری باید به عنوان تبصره‌ای در به‌کارگیری الگوی برمن در ارزیابی ترجمة قرآن مد نظر قرار گیرد. عامل منطقی‌سازی اجباری را می‌توان در ناخوش‌ساخت شدن ترجمة فارسی، تفاوت در چگونگی نشان‌داری سازه‌های دو زبان و خدمت لفظ به معنا در زبان قرآن جستجو کرد.