بررسی ژنوتیپ‌های مختلف برنج با استفاده از تجزیه و تحلیل چند متغیره

برنج غذای اصلی بیش از نیمی از مردم دنیا را تأمین می‌کند و در بخش عظیمی از قاره آسیا تأمین‌کننده بیش از 80 درصد کالری و 75 درصد پروتئین مصرفی مردم است. یکی از روش‌های افزیش محصول، استفاده از فنون به‌نژادی است؛ و از جمله ابزار مهم به‌نژادگران گزینش است. از این‌رو اطلاع از تنوع ژنتیکی و گروه‌بندی ژنوتیپ‌ها به منظور انتخاب والدین مناسب جهت تلاقی‌هایی که ممکن است نوترکیبی‌های جدید ژنی ایجاد نمایند، در پروژه‌های اصلاحی ضرروری است. بدین‌منظور 10 ژنوتیپ برنج ایرانی در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کهگیلویه و بویراحمد مورد استفاده قرار گرفت. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که بین ژنوتیپ‌های مورد آزمایش از لحاظ صفات کلروفیل، سطح برگ، طول برگ پرچم، وزن صد دانه، طول و عرض دانه و عملکرد دانه اختلاف معنی‌دار وجود داشته است. بررسی همبستگی نشان داد که بین عملکرد دانه با صفات کلروفیل، سطح برگ، طول خوشه رابطه مثبت و معنی‌دار وجود دارد. نتایج حاصل از تجزیه به عامل‌ها به روش واریماکس پنج عامل پنهانی را شناسایی نمود که جمعاً 75/86 درصد از تنوع کل را توجیه کردند. دسته‌بندی ژنوتیپ‌ها با استفاده از تجزیه خوشه‌ای به روش حداقل واریانس وارد، ژنوتیپ‌های را در فاصله اقلیدسی 16 در 3 کلاس مختلف گروه‌بندی نمود. با توجه به نتایج حاصله از این پژوهش، می‌توان برای ایجاد ژنوتیپ‌های پاکوتاه، زودرس با عملکرد بالا از ژنوتیپ‌های کلاستر 1 و 2 به عنوان والدین مناسب در تلاقی‌ها استفاده نمود.