بررسی و تحلیل موازنه جمعیتی در مناطق کشور با رویکرد آمایشی (نمونه موردی: استان آذربایجان شرقی 1385ـ 1355)

موضوع مهاجرت و پیامدهای آن در سال‌های اخیر به عنوان یکی از مسایل مهم اجتماعی در کشور مطرح گردیده و مدیران اجرایی را با چالش جدی مواجه ساخته است. در تمام سرشماری‌های رسمی کشور، استان آذربایجان شرقی مهاجرفرست‌ترین استان کشور بوده است. با توجه به اهمیت و ضرورت شناخت ویژگی‌های مهاجرت در استان‌ها و کشور از یک طرف و مهاجرفرست‌ترین استان بودن آذربایجان شرقی در چند دهه اخیر سرشماری از طرف دیگر، این مقاله به بررسی و تحلیل رفتار مهاجرتی درون و برون ناحیه‌ای استان آذربایجان‌ شرقی در سه دهه اخیر پرداخته است. روش تحقیق توصیفی و تحلیلی و جامعه آماری استان آذربایجان شرقی است. با عنایت به ماهیت موضوع نمونه آماری شامل کل جامعه آماری مهاجران، ابزار گردآوری داده‌ها سایت مرکز آمار ایران و روش تجزیه و تحلیل نیز آمار توصیفی است. نتایج حاکی است پیوند جمعیتی استان آذربایجان شرقی عمدتا با استان‌های همجوار و استان تهران می‌باشد. مبدا عمده مهاجران وارد شده به استان از استان‌های تهران، آذربایجان غربی، کردستان، خوزستان و اردبیل می‌باشد که بیش از 70 درصد مبدا مهاجران به استان را شامل می‌شوند. مقصد عمده مهاجران خارج شده از استان نیز تهران، آذربایجان غربی، قم، اردبیل و خوزستان می‌باشد که بیش از 80 درصد را شامل می‌شود. در درون استان نیز مبدا عمده مهاجران شهرستان‌های تبریز، اهر، مراغه و مرند با بیش از 50 درصد از کل مهاجران خارج شده و مقصد عمده مهاجران وارد شده، شهرستان‌های تبریز، مراغه، مرند و بناب با بیش از 66 درصد می‌باشد. تحلیل نتایج نشان می‌دهد تبادل جمعیت عمدتا با چند شهر محدود که از نظر امکانات و خدمات در سطح برتری قرار دارند صورت می‌گیرد.