بررسی ویژگی‌های بیومتری و شیمیایی الیاف چوب دیودال (Ammodendron Persicum) (مطالعه موردی؛ منطقه زیرکوه- شهرستان قائنات، خراسان جنوبی)

بررسی پتانسیل منابع سلولزی بیابانی از سال‌های گذشته یکی از اولویت‌های تحقیقاتی کشور بوده است. در این پژوهش ویژگی-های ریخت‌شناسی الیاف چوب‌درون و چوب‌برون گونه درختچه‌ای دیودال (Ammodendron persicum) با هدف تعیین ویژگی-های کاربردی و صنعتی آن در 5 سطح ارتفاعی تنه درخت بررسی شد. همچنین مقدار پلیمرهای اصلی چوب (لیگنین، سلولز و همی‌سلولزها) و خاکستر موجود در چوب تنه و همچنین آنالیز کروماتوگرافی گازی- طیف‌سنج جرمی (GC-MS) مواد شیمیایی موجود در عصاره استخراج شده از آرد چوب تنه و ریشه این گونه مورد ارزیابی قرار گرفت. متوسط طول، قطر، قطر حفره سلولی و ضخامت دیواره الیاف چوب‌درون این گونه به‌ترتیب 26/1041، 30/12، 37/3، 37/4 میکرون و برای چوب‌برون به‌ترتیب 19/969، 71/11، 96/2، 46/4 میکرون بود. همچنین نسبت لاغری، انعطاف‌پذیری و رانکل در ارتفاع‌های مختلف برای چوب‌درون به‌ترتیب برابر 1/84، 4/27، 02/262 و برای چوب‌برون به‌ترتیب برابر 4/82، 2/25، 9/302 بود. مقادیر سلولز، همی‌سلولزها، لیگنین و خاکستر برای چوب تنه به ترتیب 9/38، 7/24، 8/29 و 8/0 درصد و برای ریشه به‌ترتیب 6/41، 2/29، 7/22 و 2 درصد اندازه‌گیری گردید. در مجموع 13 ترکیب در تنه و 11 ترکیب در ریشه شناسایی شد که با درصدهای متفاوتی در چوب تنه و ریشه وجود دارند. فراوان ترین ترکیب موجود در چوب تنه، کوزان‌ها (ایکوزان- دوکوزان – تری کوزان– تترا کوزان – پنتا کوزان – هگزا کوزان – هپتا کوزان) و در چوب ریشه اکتا دکان آمید به‌ترتیب به میزان 40 و 16/16 درصد از کل مواد استخراجی مشاهده شد. می‌توان نتیجه گرفت که الیاف و ترکیبات شیمیایی گونه دیودال می‌تواند از نظر جنبه‌های اقتصادی ارزشمند باشد و می‌توان با تبدیل آنها به فرآورده‌های با ارزش افزوده زیاد از آن استفاده بهینه کرد.