بررسی وضعیت زوال درختان بلوط ایرانی در کلاسه‌های قطری در جنگل‌های سراب کارزان ایلام

در سال‌های اخیر سطح وسیعی از جنگل‌های ایلام به پدیدۀ خشکیدگی بلوط مبتلا شده است. هدف از این تحقیق بررسی وضعیت خشکیدگی درختان بلوط در دو دورۀ آماربرداری در جنگل‌های سامان عرفی سراب کارزان (در غرب شهرستان سرابله) در استان ایلام بود. آماربرداری دورۀ اول در سال 1391 انجام گرفت. آماربرداری به روش سیستماتیک- تصادفی با ابعاد شبکۀ آماربرداری 200×150 متر در قطعات نمونۀ 10 آر مستطیل‌شکل با ابعاد 40×25 متر (1000 متر مربع) صورت گرفت و در 120 هکتار 80 قطعه‌نمونه برداشت شد. در هر قطعه‌نمونه قطر برابرسینه و وضعیت خشکیدگی درختان بلوط در پنج کلاسه بررسی شد. خشکیدگی درختان به پنج کلاسه شامل کلاسۀ 1: خشکیدگی خیلی شدید (بیشتر از 75 درصد)؛ کلاسۀ 2: خشکیدگی شدید (بین 50 تا 75 درصد)، کلاسۀ 3: خشکیدگی متوسط (بین 25 تا 50 درصد)؛ کلاسۀ 4: خشکیدگی کم (کمتر از 25 درصد خشکیدگی) و کلاسۀ 5: کاملاً سالم تقسیم شد. آماربرداری دوم در سال 1393 صورت گرفت و قطعات نمونۀ دورۀ اول مجدد آماربرداری شد. از آزمون من‌ویتنی برای مقایسۀ وضعیت خشکیدگی درختان در دو دورۀ آماربرداری استفاده شد. نتایج نشان داد که وضعیت خشکیدگی درختان از سال 1391 به 1393، افزایش یافته و درصد درختان با خشکیدگی شدید از 5/3 درصد (1391) به 2/11 درصد (1393) رسیده است. نتایج آزمون من‌ویتنی نشان داد که تغییرات وضعیت خشکیدگی درختان (کلاسه‌های خشکیدگی) در دو دورۀ آماربرداری (1391 و 1393) در سطح 99 درصد معنی‌دار است. بیشترین درصد خشکیدگی درختان در طبقه‌های قطری 10 و 15سانتی‌متر و بیشترین درصد درختان سالم در طبقه‌های قطری 40 و 50 سانتی‌متری مشاهده شد و مشخص شد که خشکیدگی درختان با قطر برابرسینۀ آنها در ارتباط است. برای مدیریت توده‌های جنگلی دارای پدیدۀ زوال بلوط در استان ایلام، پیشنهاد می‌شود عملیات پرورشی بیشتر در توده‌های با قطر برابرسینۀ 7 تا 20 سانتی‌متر متمرکز شود.