بررسی هویّت «ابوالفرجبن جوزی» بنابر اشارات سعدی در گلستان

سعدی در گلستان اشاره کرده که تحت تربیت « ابن جوزی » قرار گرفته است. برخی گفته اند ابن جوزی مذکور، ابن جوزی اول ( متوفای 597 ) نیست، بلکه نوه ی اوست که همان نام را داشته و در سال 656 کشته شده است. برای اثبات این رأی دلیل خاصی ارائه نشده بلکه صرفاً یک حدس و اظهار نظر است. ولی قرائنی در حکایت گلستان وجود دارد که نشان می دهد ابن جوزی مذکور همان ابن جوزی اول ( متوفای 597 ) است. این قرائن و شواهد ـ در این نوشتار ـ با استفاده از منابع تاریخی، کتب تراجم و دیگر منابع مورد بحث و بررسی و تحلیل قرار گرفته است؛ همگی منابع، قرائن ارائه شده را تأیید و به تبع آن این را که ابن جوزی مذکور ابن جوزی اول است ثابت می کند. وجود جمله ی « رحمه الله علیه » برای ابن جوزی، لقبِ « شیخ » و عنوانِ « ابوالفرج بن جوزی » که هر دو مخصوص ابن جوزی اول بوده، فاصله ی سنّی بین سعدی و ابن جوزی ( که باید فاصله ی معقولی با هم داشته بوده باشند)، و این که ابن جوزی دوم صرفاً مدرِّس فقه حنبلی بوده، و اشاره ی ابن جوزی اول در کتاب هایش به موضوعاتی شبیه آنچه در حکایت گلستان آمده است، از جمله ی این قرائن است؛ که همگی با وضعیّت و شخصیّت ابن جوزی اول همخوانی دارد ولی با شخصیّت ابن جوزی دوم ـ مطابق توضیحات و توصیفاتی که در منابع در مورد او آمده ـ همخوانی ندارد.