بررسی نماد «پری» در خسرو و شیرین نظامی بر اساس نقد کهن‌الگویی

طبق نظر یونگ کهن‌الگوها در ناخودآگاه جمعی از طریق نمادها ظهور می‌یابند. هر کهن‌الگو می‌تواند در جامه‌ نمادهای مختلف ظاهر گردد. با بررسی افسانه‌ها و قصه‌های پریان می‌توان بین خودآگاه و ناخودآگاه که آبشخور اسطوره‌هاست ارتباط برقرار کرد. پریان نیروهای فرا طبیعی روح انسان را نمادین می‌کنند. پایداری مضامین پری در ذهن بشری نشان از قدرت عظیم و شگرف آن‌هاست که توانسته‌اند از ماقبل تاریخ به عصر جدید، سفر کنند و در لابه‌لای آثار قصه پردازان و شاعران به حیات خود ادامه دهند. نظامی به همه باورهای کهن درباره نماد پری آگاه بوده و به کمک آن توانسته نهانی‌های ناخودآگاه درون خود را که در قهرمان داستان-شیرین- نمود یافته است، توصیف ‌کند. او در سایه‌ این نماد و با تخیلات شاعرانه، آنیمای درون خود را به تصویر کشیده است. سویه‌ مثبت پری در خسرو و شیرین، نشانگر روان تکامل یافته و به فردیت رسیده سراینده آن می‌باشد. هماهنگی میان احوال و رفتار و نقش‌های «شیرین» نظامی با الگوهای باستانی شخصیت «پری» حاکی از موفقیت شاعر در وصول به هدف آگاهانه اوست. پژوهش حاضر تصویرسازی نظامی را از کهن‌الگوی پری و تحول تدریجی مفاهیم آن در قالب داستان خسرو و شیرین نشان می‌دهد. تصاویر و مفاهیمی که بیان کننده راز بقای اسطورة پری در زبان نمادین شاعران، تحت تأثیر ناخودآگاه جمعی بشر می‌باشد. در این جستار ضمن طرح موضوع نقد کهن‌الگویی و بیان جایگاه نمادها در عرصه‌ آفرینش‌های هنری، به بررسی نماد پری در خسرو و شیرین نظامی پرداخته شده است.