بررسی نقاط قوّت، ضعف، فرصت و تهدید بهره‌برداری از مراتع (مطالعه موردی: مراتع شهرستان آق‌قلا در استان گلستان)

مرتع و بهره‌برداری از آن به عنوان یک منبع درآمدی مهم برای بهره‌برداران از آن شناخته می‌شود. در نیم‌قرن اخیر، به دلیل شرایط شکننده اجتماعی و اقتصادیِ بهره‌برداران، بهره‌برداری و مدیریت مراتع کشور ایران دستخوش دگرگونی و تغییرات زیادی شده است. این مطالعه در نظر دارد با بررسی عوامل درون و برون محیطی موثر بر بهره‌برداری مراتع، تصویری شفاف از بهره‌برداری مراتع شهرستان آق‌قلا نمایش دهد. بدین منظور از آنالیز SWOT که یک روش مناسب برای شناخت و ارزیابی فاکتورهای مثبت و منفی در محیط‌های داخلی و خارجی است، استفاده شد. برای گردآوری اطلاعات از مصاحبه به روش‌های آزاد و طوفان ذهنی با تکیه بر دانش و تجربه بهره‌برداران استفاده شد. جهت گردآوری و تفکیک نتایج مصاحبه از روش تحلیل محتوا استفاده شد. پرسشنامه‌های طیفی و AHP به‌ترتیب برای بهره‌برداران و کارشناسان با تجربه منابع طبیعی برای کمی‌کردن اطلاعات کیفی گردآوری شده، مورد استفاده قرار گرفت. در نهایت تجزیه و تحلیل داده‌ها در نرم‌افزارهای آماری SPSS Ver 21 و EXPERT CHOICE صورت پذیرفت. نتایج 32 عامل را در بخش‌های درونی و بیرونی آنالیز SWOT نشان داد. 24 عامل در بخش قوت‌ها و ضعف‌ها و 8 عامل در بخش فرصت‌ها و تهدیدها مشخص گردید. علاوه بر شناسایی مهم‌ترین عوامل در هر یک از معیارهای قوت، ضعف، فرصت و تهدید، موقعیت استراتژیک بهره‌برداری از مراتع در شهرستان آق‌قلا از طریق آنالیز SWOT، موقعیت رقابتی شناسایی شد. نتایج حاصل از مطالعه "عدم دسترسی و پراکنش مناسب منابع آب" را به عنوان قوت، "اهمیت مرتع و بهره‌برداری از آن در معیشت و اقتصاد کشوری از دیدگاه بهره‌برداران" را به عنوان ضعف، "فرصت گسترش درآمد از تولیدات دامی (مانند پرواربندی، گسترش نقش کشاورزی بهره‌برداران در دامداری مرتع)" را به عنوان فرصت و " خشکسالی و پیامدهای ناشی از آن در بهره‌برداری مراتع" را به عنوان تهدید نشان داد.