بررسی نحویساخت مجهول:رویکرد گذر پنهانی- کریمی/ عثمانی

بررسی نحوی ساخت مجهول: رویکرد گذر پنهانی یادگار کریمی[1]مژگان عثمانی[2]تاریخ دریافت: 28/2/92                                                               تاریخ تصویب: 26/9/92 چکیدهدر این‌ مقاله، با اتخاذ رویکرد متأخر کمینه­گرا به ساخت مجهول، موسوم به رویکرد گذر پنهانی (کالینز، 2005)،  به بررسی ساخت مجهول در زبان فارسی پرداخته می­شود. فرضیة یکنواختی تخصیص نقش­های معنایی (بیکر، 1988) جایگاه زیرساختی موضوع بیرونی را هم در جملة معلوم و هم در جفت مجهول آن یکسان فرض می­کند و این در حالی است که در انگاره­های سنتی زایشی، شیوة ادغام موضوع بیرونی در دو ساخت معلوم و مجهول متفاوت است. رویکرد گذر پنهانی از آن جهت در نظریه­پردازی زایشی مورد توجه قرار گرفته است که هم‌سو با فرضیۀ یکنواختی تخصیص نقش‌های معنایی می­تواند تبیینی شفاف از اشتقاق ساخت مجهول در زبان‌هایSVO به دست دهد. بررسی مجهول در زبان فارسی می­تواند در دو سطح  به فهم ما از چگونگی اشتقاق نحوی این ساخت­ها کمک کند. نخست آن که تبیین نحوی ساخت مجهول فارسی در رویکرد گذر پنهانی افق جدیدی را در حوزة نظریه­پردازی در خصوص نحو زبان­های ایرانی نمایان می­سازد و دوم آن که بررسی ساخت مجهول در زبان فارسی به‌عنوان زبانیSOV این امتیاز را به ما می­دهد تا به برطرف نمودن کاستی­های رویکرد اتخاذی در تبیین مجهول در زبان­هایSOVبپردازیم.  [1]  دانشیار و عضو هیئت علمی گروه زبان‌شناسی، دانشگاه کردستان (نویسندۀ مسئول)؛ [email protected][2]  دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد زبان‌شناسی، دانشگاه کردستان؛[email protected]