بررسی میزان مشارکت روستائیان در جابه‌جایی سکونتگاه‌های روستایی نمونه مورد مطالعه: روستاهای جابه‌جا شده جنوب استان کرمان

در بیشتر برنامه­های بازسازی پس از سانحه، سیاست جابه­جایی کل یا بخشی از سکونتگاه به‌عنوان راه حلی مناسب از لحاظ فنی برای کاهش خطر و ایمنی از پدیده­هایی چون زلزله، ­سیل، رانش زمین و غیره مورد ملاحظه قرار می­گیرد. بررسی تجارب مختلف حاکی از آن است که به علت فقدان قوانین و دستورالعمل­های مربوط به چگونگی مداخله در سکونتگاه­های روستایی و از سویی نبود تعریفی فراگیر از مفاهیم درجاسازی و جابه­جایی در سیاست­های مداخله­ای، ابهام در کاربرد این رویکردها و همچنین عدم مشارکت روستائیان در فرایند بازسازی روستای جدید، پیامدهای جابه­جایی به گونه­ای بوده که عموماً بازماندگانی که جابه­جا شده­اند از جابه­جایی رضایت نداشته‌اند و جابه­جایی، اغلب به از دست دادن خوداتکایی روستائیان و حس تعلق به مکان و در مواردی به خالی از سکنه ماندن واحد­های احداثی در روستای جدید منجر شده است. در بررسی ادبیات نظری مفهوم مشارکت، تکیه­گاه مفهومی هر یک از صاحب­نظران از این مفهوم تا حدی متفاوت است. این مقاله در یک جمع­بندی کلی مشارکت را چنین تعریف می­نماید: مشارکت فرایندی است مبتنی بر خرد جمعی و دانش بومی و فعالیتی است آگاهانه و داوطلبانه که با شرکت افراد ذینفع در همه ابعاد تصمیم­گیری، برنامه­ریزی، اجرا، نظارت و ارزیابی با هدف توانمندسازی آن‌ها همراه با کارایی بالاتر انجام می­گیرد. این پژوهش به‌منظور تبیین مفهوم ارائه شده از مشارکت روستائیان در فرایند جابه‌جایی و بازسازی سکونتگاه­های روستایی انجام شده است. از آنجا که حجم جامعه آماری مورد مطالعه روستاهای جابه­جا شده جنوب استان کرمان  16روستا با 538 واحد احداثی می­باشد و امکان مطالعه همه آن‌ها به‌دلیل محدودیت­ پژوهش ممکن نبود، سعی گردید با استفاده از فن‌آوری دقیق آماری، نمونه­ای از این حجم انتخاب گردد تا بتوان نتایج به‌دست آمده از آن‌را با ضریب اطمینان قابل قبولی به کل جامعه آماری تعمیم داد. برای رسیدن به این منظور ‌بر‌اساس روش نمونه­گیری تصادفی 4 روستا از 16 روستای جابه­جا شده در استان کرمان انتخاب شدند و با استفاده از رابطه کوکران تعداد 150 واحد احداثی به روش نمونه­گیری تصادفی ساده مورد پیمایش قرار گرفته­اند. یافته‌ها حاکی از وجود رابطه­ ای مستقیم بین مشارکت روستائیان و اسکان ایشان در روستای جدید در سطوح تصمیم­گیری برای جابه‌جایی، مکان­یابی، طراحی، ساخت و نظارت بر اجرای روستای جدید است. از طرفی میزان فاصله روستای جدید از روستای قدیم با تعداد واحدهای خالی از سکنه، ارتباطی مستقیم و میزان خدمات ارائه شده در روستای جدید با تعداد واحدهای خالی از سکنه در روستای جدید، ارتباطی معکوس دارند.