بررسی میزان آلودگی درختان به سوسک‌های چوبخوار و ارتباط آن با شرایط رویشگاهی در جنگل‌های بلوط ایرانی (Quercus brantii) در استان ایلام

تنش‌های ناشی از خشکسالی در سال‌های اخیر و به‌دنبال آن ضعف فیزیولوژیک درختان، افزایش جمعیت سوسک‌های چوبخوار را در جنگل‌های زاگرس به دنبال داشته‌است. به‎منظور ارزیابی میزان آلودگی درختان جنگلی به سوسک چوبخوار در شرایط متنوع رویشگاهی و خصوصیات مختلف ساختار توده، جنگل‌های بلوط شلم واقع در 10 کیلومتری جنوب شرق شهر ایلام انتخاب گردید. با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی 20 واحد همگن از نظر توپوگرافیک در منطقه مورد مطالعه تعیین شد و در هر کدام 3 پلات 1000 مترمربعی دایره‌ای شکل به‌صورت تصادفی سیستماتیک به فواصل 100 متر از یکدیگر پیاده‌گردید. متغیرها شامل قطر برابر سینه، قطر متوسط تاج درختان، فرم درختان، نوع گونه، درصد خشکیدگی تاج، آلودگی درختان به سوسک چوبخوار و موقعیت رویشگاه مورد ارزیابی و اندازه‌گیری قرار‌گرفتند. نتایج نشان ‌داد که عوامل توپوگرافیک و خصوصیات توده بر میزان آلودگی درختان به سوسک‌های چوبخوار تأثیر دارند. به‎طوری‌که‌ بیشترین میزان آلودگی درختان به سوسک‌های چوبخوار در طبقه ارتفاعی 2000-1700 متر از سطح دریا و جهت جغرافیایی جنوب مشاهده‌گردید. ارتفاع از سطح دریا با میزان و شدت آلودگی درختان به سوسک‌های چوبخوار همبستگی مثبت معنی‌دار داشت، ولی جهت جغرافیایی همبستگی منفی معنی‌دار نشان‌داد. شیب با میزان و شدت آلودگی ارتباطی نشان‌نداد. میزان آلودگی در فرم شاخه‌زاد بیشتر از دانه‌زاد بود. میزان آلودگی با افزایش انبوهی توده و عرض تاج درختان رابطه مستقیم نشان‌داد. شدت آلودگی در طبقات قطری کوچکتر و در کلاسه‌های خشکیدگی تاجی بالاتر بیشتر بود. نتایج تأکید دارد که درختان پس از تنش خشکی و خشک‌شدن آلودگی شدید به حشرات چوبخوار پیدا می‌کنند و خسارت حشرات چوبخوار به‎عنوان عوامل ثانوی در مرگ درختان محسوب می‌شوند. بطور‎کلی نتایج نشان‌داد که تنوع در شرایط رویشگاه و ساختار توده موجب تنوع در شدت آلودگی درختان به سوسک چوبخوار ‌شد. بر این اساس می‎توان کانون‌های آلودگی را شناسایی کرده و در حمایت جنگل استفاده نمود.