بررسی مفهوم طبیعت در آرایه‌های معماری دورۀ پهلوی براساس رهیافت گفتمانی

Authors

  • بهمن باینگانی استادیار گروه علوم اجتماعی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد سنندج، ایران
  • قادر بایزیدی استادیار گروه معماری، دانشکدۀ فنی و مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد سنندج، ایران
  • کیانوش فرجی پژوهشگر دکتری معماری، دانشکدۀ فنی و مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد سنندج، ایران
Abstract:

بیان مسئله: آرایه‏‌های برگرفته از طبیعت بخش جدایی‌‏ناپذیر معماری ایران بوده که با مخاطبان به گفت‌وگو نشسته است و دنیایی از باورها، ارزش‌ها و اندیشه‏‌ها را با استفاده از نقوش هندسی و غیر‏هندسی به تصویر می‏‌کشد. گذر زمان تغییرات ساختاری و معنایی بدیعی در آرایه‌های معماری ایجاد کرد، به‌طوری که در ایران دورۀ پهلوی، با تولد گفتمان‌های جدید، تزیینات معماری سیمایی متفاوت به خود گرفتند و مفاهیم متنوعی را به مخاطب عرضه کردند.هدف: هدف از انجام این پژوهش شناسایی و تفسیر مفهوم طبیعت در آرایه‏‌های دورۀ پهلوی براساس رهیافت گفتمانی است.روش تحقیق: از نوع کیفی است، داده‏‌ها با مطالعات اسنادی و میدانی گردآوری شده‏ و برای تحلیل از تکنیک تحلیل گفتمان استفاده شده است. نتیجه‏‌گیری: تجلی طبیعت در آرایه‏‌ها، در قالب «صورت» و «محتوا» و از طریق معانی صریح و ضمنی، در معماری دورۀ پهلوی اول، با پیروی از گفتمان‌های ملی‏‌گرایی، سنت‏‌گرایی و غرب‏‌گرایی و تحت سیطرۀ «قدرت سیاسی-مذهبی» و در معماری دورۀ پهلوی دوم، با پیروی از گفتمان‌های سنت‏‌گرایی، تاریخ‏گرایی و مدرن‏گرایی و تحت سیطرۀ «قدرت فرهنگی-تاریخی» و «فناوری مدرن» است. این گفتمان‏‌ها از یک سو با نمایش عناصر قابل ادراک جهان پیرامون، که برگرفته از روایت‌‏های دورۀ باستان است، عقاید مذهبی و نظم کلاسیک در صورت آرایه‏‌ها را، از طریق تصاویر تجریدی و غیرتجریدی، به مخاطب نشان دادند و از سوی دیگر با بازنمایی معانی برگرفته از طبیعت، به‌ویژه نمادهای کهن‌الگویی، که در گذشته تجلی وحدت، قدرت و جاودانگی بودند، پیام‏‌های جدیدی را به مخاطب منتقل کردند. معانی تولید‌شده و پیامدهای اجتماعی حاصل از تجلی طبیعت در آرایه‏‌های دورۀ پهلوی در سایۀ «گفتمان‌های غالب و پدیدۀ قدرت» عبارت‌ است از مشروعیت‏‌بخشی به سیاست‌‏های حکومت، از طریق نمایش قدرت سیاسی حکومت و قدرت فرهنگی جامعه، ترغیب افکار عمومی و قانونی جلوه‌دادن سیاست‌های حکومت از طریق قدرت مذهبی، ایجاد همبستگی ملی و همسویی با تحولات جهانی.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

جایگاه مفهوم فطرت در منازعات دینی-اجتماعی دورۀ پهلوی دوم

مفهوم فطرت پیش از دوران پهلویِ دوم، در کتاب‌ها و روزنامه‌های مذهبی، بسیار به ندرت به کار رفته است. اما بعد از شهریور 1320 و آغاز سلطنت محمدرضا شاه، استفاده از این مفهوم و نظریه‌پردازی دربارۀ آن، در مجلات و روزنامه‌هایی که نشر و تبلیغِ مسائل دینی را هدفِ خود قرار داده بودند، افزایش می‌یابد. فطرت، رفته رفته از سویی، به مفهومی کلیدی برای دفاع از دین در برابر مارکسیست‌ها یا دیگر منتقدانِ دین تبدیل می‌ش...

full text

بررسی حضور طبیعت در آثار شاخص معماری دوره پهلوی اول بر اساس روش تبارشناسی فوکو

بیان مسأله: معماری متنی فرهنگی و مکانی برای بازتاب اعتقادات، اندیشه ­ها و باورهای فردی و اجتماعی است و در دوره­ های مختلف تاریخ مفاهیم متنوع و کارایی را از طریق صورت، عملکرد و محتوا به تصویر کشیده است. یکی از این مفاهیم، طبیعت است که در تمام ابعاد زندگی انسان ها به انحای مختلف حضور داشته است؛ این حضور تابع مولفه­ هایی است که بر اساس اندیشه­ های فوکو، گفتمان ها خالق آن ها هستند؛...

full text

نقدی بر پژوهش‌های تفسیری‌تاریخی درخصوص معماری معاصر ایران، نمونۀ موردی: معماری دورۀ پهلوی اول

It has been in recent decade that we saw a considerable growth in number of published historical works about contemporary architecture of Iran and its modernization era. But paying far little attention to paradigmatic frameworks of analyze and incompatible approaches for the rational enquiry along without criticality to paradigmatic criteria, have been brought some scientific conflicts to their...

full text

تحلیل گفتمانی تأثیر فرهنگ سیاسی بر روابط خارجی ایران در دورۀ پهلوی دوم (1332-1342)

گسترش روابط ایران با کشورهای بلوک غرب، به ویژه آمریکا، بین سال های 1332-1342 یکی از ویژگی های روابط خارجی ایران در دوره پهلوی دوم است. در این مقاله تلاش بر آن است که تأثیر فرهنگ سیاسی بر روابط خارجی ایران طی این سال ها بررسی شود. فرضیه ای که در پاسخ به سؤال اصلی مورد بررسی و آزمون قرار می گیرد، عبارت است از: فرهنگ سیاسی برآمده از گفتمان پهلویسم متشکل از عناصر شاه محوری، اقتدارگرایی، عدم امنیت و...

full text

نقدی بر پژوهش های تفسیری تاریخی درخصوص معماری معاصر ایران، نمونۀ موردی: معماری دورۀ پهلوی اول

در دهۀ اخیر، نگارش آثار تفسیری تاریخی درخصوص معماری معاصر ایران و دوران مدرنیزاسیون، رشد چشمگیری کرده است. عدم تفکیک چارچوب های متفاوت استدلال و تحلیل، توسل به گونه های ناهمخوان تحلیل و توجه نکردن به معیارهای استناد در پارادایم های مختلف تحقیق، موانعی را در برابر علمی بودن این پژوهش ها و اعتبار آن ها ایجاد کرده است. تبیین ساختاری این معضل، هدف این نوشتار است. در این مقاله، ابتدا رویکردها و مبان...

full text

تحلیل گفتمانی تأثیر فرهنگ سیاسی بر روابط خارجی ایران در دورۀ پهلوی دوم (۱۳۳۲-۱۳۴۲)

گسترش روابط ایران با کشورهای بلوک غرب، به ویژه آمریکا، بین سال های 1332-1342 یکی از ویژگی های روابط خارجی ایران در دوره پهلوی دوم است. در این مقاله تلاش بر آن است که تأثیر فرهنگ سیاسی بر روابط خارجی ایران طی این سال ها بررسی شود. فرضیه ای که در پاسخ به سؤال اصلی مورد بررسی و آزمون قرار می گیرد، عبارت است از: فرهنگ سیاسی برآمده از گفتمان پهلویسم متشکل از عناصر شاه محوری، اقتدارگرایی، عدم امنیت و...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 16  issue 78

pages  27- 40

publication date 2019-11-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023