بررسی مصرف هیزم خانوارهای روستایی در مناطق جنگلی ییلاقی شمال ایران و عوامل مرتبط با آن (مطالعه‌ی موردی روستاهای ییلاقی ارتفاعات جنوبی جنگل آموزشی – پژوهشی خیرود)

استفاده از چوب هیزمی از دیرباز، مهم‌ترین منبع تأمین انرژی جوامع انسانی جنگل‌نشین بوده است. در سالیان اخیر با توجه به سهولت دسترسی به سوخت‌های فسیلی، استفاده از هیزم کاهش یافته است، اما همانند بسیاری از دیگر کشورهای در حال توسعه، همچنان استفاده از آن در جوامع جنگل‌نشین کشور رایج است، درحالی‌که پژوهش‌های کاملی برای ارائه تصویری از مهم‌ترین جنبه‌های استفاده از چوب سوخت در این جوامع به انجام نرسیده است. به‏همین منظور با بهره‌گیری از روش تحقیق اکتشافی و پژوهش میدانی که مصاحبه‌های سازمان‌نیافته، نیمه‌سازمان‏یافته و سازمان یافته و مشاهدة غیرمشارکتی آشکار ارکان اصلی آن را تشکیل می‌دهند، به مسایلی از قبیل میزان وابستگی جوامع مرتبط با جنگل به هیزم، نحوة تأمین هیزم، مقدار هیزم مصرفی و عوامل تاثیرگذار بر مقدار استفاده از هیزم پرداخته شده است. این مطالعه در روستاهای جنگلی ارتفاعات جنوبی جنگل آموزشی - پژوهشی خیرود در شهرستان نوشهر شامل برکن، کلیک و کهنه‌ده انجام گرفته است. براساس یافته‌های تحقیق، مصرف سوخت هیزمی در روستای برکن 87/1 مترمکعب، در روستای کلیک 96/1 متر مکعب و در روستای کهنه‌ده 17/2 متر مکعب در ماه به ازای هر خانوار است. مقدار مصرف کل سالانة خانوارهای روستای برکن 8/448 مترمکعب، روستای کلیک 6/369 متر مکعب و روستای کهنه‌ده 8/179 متر مکعب است. با توجه به مساحت جنگل‌های سامان عرفی روستاها سالانه به‌طور متوسط حدود 74/1 مترمکعب در هکتار هیزم توسط روستاییان از جنگل برداشت می‌شود. همچنین بین مقدار مصرف چوب هیزمی در جوامع مرتبط با جنگل با مقدار دارایی‌های خانوار به عنوان شاخصی از میزان درآمد، میزان دوری و نزدیکی به پوشش جنگلی، تراکم پوشش جنگلی و حد دسترسی به منابع انرژی جایگزین همانند نفت سفید و گاز مایع روابطی وجود دارد که شناسایی دقیق آنها نیازمند تحقیقات بیشتر است.