بررسی قواعد تعامل آرمان‌گرایی و واقع‌گرایی در فقه سیاسی امامین انقلاب

یکی از چالش‌های نظری ما در سیاست‌ورزی، این است که در اتخاذ استراتژی‌ها، آیا باید صرفاً به آرمان‌ها و اصول اخلاقیاندیشید، یا این‌که تنها به منافع ملی و آن‌چه «هست» توجه کرد؟ مقالةحاضرحاصلیک پژوهشاندیشه‌شناختیاست که در پرتو دو رویکرد نظری آرمان‌گرایی و واقع‌بینی، به بررسی قواعد پیوند این دو مفهوم در نظام سیاسی ایران و با توجه به اندیشه سیاسی امام خمینی و آیت‌الله خامنه‌ای می‌پردازد و با روش توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از داده‌های کتابخانه‌ای به این پرسش پاسخ داده می‌شود که قواعدِ نظریِ پیوندِ آرمان‌ها و واقعیت‌ها در اندیشه سیاسی امامین انقلاب چیست؟ یافته پژوهش حاکی از آن است که در گفتمان انقلاب اسلامی و منظومه فکری رهبران انقلاب، مؤلفه‌های آرمانی و واقعی بر اساس قواعد فقهی شیعی از جمله اجتهاد، عقل، مصلحت، عنصر زمان و مکان، انتظام یافته و با کاربست مفاهیمی دوگانه چون آرمان ـ واقعیت، مصلحت ـ حقیقت و محافظه‌کاری ـ عقلانیت، پدیدار شده است. از این رهگذرمی‌توان گفت که گفتمان سیاسی انقلاب اسلامی و به‌تبع آن، فقه سیاسی امام خمینی6 و آیت‌الله خامنه‌ایK نه آرمان‌گرایی محض و نه واقع‌گرایی صرف؛ بلکه تلفیق این دو، یعنی آرمان‌گرایی واقع‌بینانه در حوزةسیاست‌ورزی داخلی است.