بررسی عوامل بازدارندۀ استمرار روحیۀ مدیریت جهادی پس از دوران دفاع مقدس

در دوران جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، الگوی جدیدی از مدیریت ظهور کرد و ایران صحنة بروز و ظهور کنش‌های مختلفی شد که مجموعة آن‌ها را می‌توان نتیجة وجود روحیة مدیریت جهادی در مدیران کشور دانست. اگرچه مورد انتظار بود که این روحیه پس از سال 1367 استمرار یابد و به الگویی موفق برای مدیریت کشور در دوران پس از جنگ تبدیل شود، اما به‌جز برخی نمونه‌های بسیار معدود، به‌عنوان یک اتفاق غالب، شاهد رویگردانی محسوسی از این روحیه در نگرش‌ها و رفتارهای مسئولان اجرایی کشور پس از پایان جنگ بوده‌ایم. پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل بازدارندة استمرار روحیة مدیریت جهادی پس از جنگ تحمیلی انجام گرفت. بر این اساس، با بهره‌گیری از 12 مصاحبة نیمه‌ساختاریافته و تحلیل آن‌ها با روش کیفیِ تحلیل مضمون، این عوامل شناسایی شد. حاصل تحلیل‌ها 380 کد، 85 مضمون توصیفی و 10 مضمون تفسیری و 4 مضمون فراگیر است. براساس نتایج تحقیق، عوامل شناسایی‌شده شامل عوامل فردی (تبلور نفسانیت، دنیاگرایی)، اجتماعی (غفلت زدگی پساجنگ، عقب‌گرد ارزشی)، سیاسی (تحریک‌های برون‌زا، فاصله‌گرفتن از انقلابی‌گری) و ساختاری (ساختار اداری غیرجهادی، ممانعت ساختاری از مشارکت مردمی، دگردیسی نهادهای انقلابی، غرب‌گرایی مدیریتی) هستند.