بررسی علل عدم قطعیت در روش‌های برآورد کربن آلی ذخیره‌ای خاک‌ها

هدف از این مطالعه بررسی علل عدم قطعیت در روش‌های مختلف برآورد کربن خاک و همچنین ارزیابی روش محاسبه­ای پیشنهادی است که تأثیر وزن مخصوص خاک را در محاسبۀ کربن از بین برده و میزان واقعی کربن خاک را برای خاک‌هایی با وزن مخصوص ظاهری متفاوت بر حسب عمق معادل مشخص می‌کند. بنابراین به منظور آزمون صحت این روش پیشنهادی، میزان کربن در سه نوع شدت‌ چرا در شوره‌زارهای استان گلستان (چرای سبک، چرای متوسط و چرای شدید)، محاسبه و روش‌های مختلف مورد آزمون آماری و بررسی قرار گرفتند. نتایج مقایسۀ میانگین­ها برای هر یک از پارامترهای مربوط به رویکردها  نشان داد که بر اساس روش اول (پارامتر غلظت کربن) عمق اول مناطق شدت چرای سبک و شدت چرای متوسط و چرای شدید از لحاظ آماری دارای تفاوت معنی‌داری هستند و به ترتیب میزان غلظت کربن برابر با 39/31، 57/23 و 5/11 گرم کربن در کیلوگرم خاک می­باشند حال آنکه برای عمق اول خاک در صورت ارائۀ کربن توده­ای در واحد سطح بر اساس عمق ثابت نتایج متناقضی به دست می­آید. به طوری که عمق اول سایت شدت چرای سبک و متوسط به­ترتیب با مقادیر 15/89 و 47/74تن در هکتار در عمق ثابتدارای بیشترین مقدار کربن توده­ای بوده و سایت شدت چرای سنگین با میزان 93/42 تن در هکتار در عمق ثابت دارای کمترین میزان است. مشابه این عدم قطعیت­ها بین دو عمق مورد مطالعه نیز برای سایت­های مختلف وجود دارد. برای رفع این تناقض رایج در مطالعات متعدد، پارامتر کربن توده­ای بر اساس عمق معادل برای سایت­های مورد مطالعه محاسبه گردید و نتایج آن نشان داد سایت چرای کم و چرای سنگین همچنان بیشترین و کمترین میزان کربن را دارند و در سایر موارد نیز تغییراتی ایجاد نشده در حالیکه میزان نسبی اختلافات بین سایت­ها تغییر یافته است؛ و این در حالی می‌باشد که تأثیر فشردگی توده خاک بر محاسبۀ کربن ترسیبی حذف شده است و به‌عنوان نتیجۀ کلی؛ روش‌های مرسومی که برای محاسبۀ ذخیرۀ ماده آلی استفاده می‌شوند به دلیل توده‌های نابرابر خاک (فشردگی خاک و وزن مخصوص‌های متفاوت) به طور دقیق بیان‌کنندۀ تفاوت‌های کربن ترسیبی در تودۀ خاک نیستند و برای ارزیابی قابل اعتماد مدیریت ذخیرۀ ماده آلی خاک و سایر عناصر غذایی خاک؛ باید توده‌های خاک مورد مقایسه، به صورت معادل مد نظر قرار گیرند.