بررسی شکل و دانه‌سنجی ذرّات ماسه در مناطق داخلی و ساحلی ایران (مطالعة موردی: ریگ مرنجاب- ساحل جاسک)

ماسه در مطالعة فرسایش آبی و بادی، جایگاه ‌انکارناپذیری دارد و بررسی کیفی و کمّی آن در شناخت فرآیندهای غالب فرسایشی و کنترل آن نقش بسزایی دارد. در این تحقیق به بررسی کمّی و کیفی ذرّات ماسه به روش مقایسة تحلیلی بین دو منطقة ساحلی و مناطق داخلی پرداخته شده است. جهت دستیابی به‌ این هدف، دو محدودة مطالعاتی در جاسک و جنوب غرب ریگ مرنجاب، برگزیده و پژوهش در آن­ها آغاز شد.  در این پژوهش، نخست از تصاویر ماهواره‌ای، نقشه‌های توپوگرافی و اطّلاعات کتابخانه‌ای برای شناسایی و درک فضایی مناطق مورد نظر و آمار روزانة باد در ایستگاه‌های جاسک و کاشان جهت بررسی سرعت و جهت باد غالب و تعیین ارتباط قطر ذرّات ماسه با سرعت­های آستانه به ترتیب برای مناطق جاسک و مرنجاب، استفاده شد. سپس با بازدید میدانی و نمونه­برداری از ماسه‌های واقع در مناطق ساحلی و مناطق داخلی ایران، نمونه‌ها به آزمایشگاه منتقل شده و با استفاده ‌از تکنیک­های دانه‌سنجی و شکل­سنجی، نمونه ماسه‌های منتخب در دو منطقة مطالعاتی، مورد ارزیابی و تحلیل قرار گرفت.  نتایج نشان داد که علیرغم تشابه فراوان در گرانولومتری دانه‌ها، تفاوت‌های ساختاری زیادی در مورفوسکوپی دانه‌های مناطق داخلی و ساحلی وجود دارد؛ به طوری­که مطالعات شکل­سنجی نشان دهندة آن بود که ذرّات ماسه در نمونه‌های ساحلی جاسک، از شفافیّت و درخشندگی بالاتری نسبت بهنمونه‌های منتخب از منطقة مرنجاب برخوردار است. از طرفی در نمونه ذرّات ماسه‌های مرنجاب سوراخ‌های بیشتری دیده می­شود که این سوراخ­ها در اثر برخورد ذرّات ریز ماسه- که این برخوردها نیز عمدتاً ناشی از باد است- به وجود آمده­اند.