بررسی شاخص‌های کمی و کیفی موثر در ارزیابی عملکرد سامانه‌ اتوبوس‌های تندرو (BRT) با رویکرد توسعه پایدار (مطالعه کلان شهر مشهد)

یکی از اقدامات مهم پس از راه ­اندازی یک سیستم حمل ­ونقل نوین (همچون سامانه­ اتوبوس­های تندرو) (BRT)، ارزیابی آن جهت اطمینان از عملکرد مناسب سیستم می­باشد. حمل­ونقل، یکی از مهم­ترین دغدغه­های مدیریت کلانشهر مشهد است. با وجود راه­اندازی سامانه­ اتوبوس­های تندرو در این شهر، به اعتقاد کارشناسان حوزه حمل­ونقل، معیارهای کنونی در ارزیابی عملکرد در این شهر کافی نبوده و دارای کاستی­هایی می­باشند. از این­رو، شناسایی و اولویت­بندی معیارهای ارزیابی عملکرد این سامانه به­ ویژه با رویکرد توسعه پایدار ضرورت دارد. هدف از پژوهش حاضر، توسعه­ یک چارچوب ارزیابی پس از اجرا (Ex-post) بر پایه­ استفاده از روش­های تصمیم­گیری و محاسبه­­ اوزان پارامترهای مؤثر در ارزیابی سامانه­ BRT در شهر مشهد است. در این راستا ضمن تعیین معیارهای مؤثر در ارزیابی کارایی این سامانه با استفاده از تکنیک تحلیل سلسله مراتبی (AHP)، به اولویت­بندی شاخص­های هر معیار براساس تکمیل پرسشنامه و انجام مصاحبه با کارشناسان خبره در حوزه­ حمل­ونقل و مدیریت شهری مشهد پرداخته شده است. براساس یافته­های تحقیق، در بین معیارهای مورد بررسی، معیار "منافع کاربران" با شاخص­های راحتی، صرفه­جویی در هزینه، کاهش زمان سفر، کاهش استهلاک وسیله­ نقلیه­ شخصی، کاهش محرومیت اجتماعی و تنوع در گزینه­های حمل­ونقلی، بالاترین اولویت را در ارزیابی کارایی BRT کسب نموده و معیار " محیطی" (با وزن 377/0) در اولویت بعدی قرار گرفته است. در میان شاخص­های این معیار، سلامت و ایمنی (با وزن437/0) و آلودگی هوا (305/0) از عواملی تعیین شد که سبب ارزیابی بهتر از کارایی این سیستم در شهر مشهد خواهد شد.