بررسی شاخص‌های عفاف در زنان چادری سریال‌های تلویزیونی ایرانی

عفاف و حجاب از آموزه‌ها و دستورات دینی‌اند که آشنایی افراد با معیارها، الگوها و احکام مرتبط با آنها در فرایند جامعه‌پذیری دینی آنان صورت می‌پذیرد. در این فرایند، فرد با محتوا و معنای این آموزه‌ها آشنا می‌شود و آنها را در موقعیت‌ها و تعاملات زندگی روزمرّۀ خود بکار می‌گیرد. چادر به‌عنوان حجاب برتر مورد نظر دین مبین اسلام، یک پدیدۀ فرهنگی در حوزۀ پوشش زنان است که در طول سالها در سیمای جمهوری اسلامی ایران به نمایش درآمده است. انتخاب این پوشش به‌طور‌معمول نشانه‌ای از تعهد و تقید فرد به موازین شرعی ازجمله در مراودات اجتماعی است. بنابراین، از زنان چادری به عنوان حاملان حجاب برتر بیش از دیگران انتظار می‌‌رود چارچوب‌های عرفی و شرعی پوشش و رفتار را در مواجهه با نامحرم رعایت کنند. این پژوهش در پی پاسخگویی به این پرسش است که شاخص‌های عفاف چگونه در زنان چادری سریال‌های تلویزیونی ایرانی بازنمایی شده است. به این منظور شاخص‌های مذکور، پس از استخراج از احکام اسلامی، با استفاده از روش تحلیل محتوای کمّی، در شخصیت‌های چادری 40 سریال از پربیننده‌ترین سریال‌‌های پخش‌شده از تلویزیون ایران در سال‌های پس از انقلاب اسلامی تحلیل شده‌اند. براین‌اساس، 107 شخصیت چادری این سریال‌ها، به صورت تمام‌شماری انتخاب و مورد بررسی قرار گرفته‌اند. برای تجزیه‌وتحلیل اطلاعات، از نرم‌افزار spss و آمار توصیفی و استنباطی (آزمون کای اسکور) استفاده شده است. یافته‌های تحقیق حاکی از آنند که در سالهای پس از انقلاب اسلامی، زنان چادری نمایش‌داده‌شده در سریال‌های تلویزیونی، به‌رغم انتخاب حجاب برتر به عنوان پوشش بیرونی که خود معرّف سطحی از تعهد و تقید به مبانی دینی و اصول شرعی است، معیارهای عفاف اسلامی را در تعامل با افراد نامحرم رعایت نکرده‌اند و نحوۀ ارتباط، نگاه وگفت‌وگوی آنان با نامحرم و نیز زینت، مو و اندام آشکار آنها در برابر نامحرم، تفاوت معناداری با دارندگان سایر پوشش‌ها ندارد.