بررسی سیمای حوضه آبریز کارون بزرگ در شرایط بهره‌برداری از طرح‌های توسعه‌ی در دست مطالعه یا اجرا مبتنی بر رویکرد پویایی سامانه

Authors

  • امید بزرگ حداد استاد؛ گروه مهندسی آبیاری و آبادانی؛ دانشکده مهندسی و فناوری کشاورزی؛ پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران؛ کرج؛ ایران.
  • مهری عبدی دهکردی دانشجوی دکتری؛ گروه مهندسی آبیاری و آبادانی؛ دانشکده مهندسی و فناوری کشاورزی؛ پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران؛ کرج؛ ایران.
Abstract:

در این مطالعه تأثیر بهره­برداری از طرح­های انتقال بین حوضه­ای آب و طرح­های توسعه کشاورزی در دست مطالعه یا اجرا در رفتار سامانه حوضه آبریز کارون بزرگ بررسی شده است. برای این منظور سامانه حوضه آبریز کارون بزرگ مشتمل بر شش سد در حال بهره­برداری، پنج طرح انتقال بین حوضه­ای آب موجود، 12 مصرف‌کننده شرب و صنعت، هفت مصرف‌کننده پرورش ماهی و 34 مصرف‌کننده کشاورزی با استفاده از یک مدل مبتنی بر رویکرد پویایی سامانه (SDM) شبیه­سازی گردید. همچنین در این مدل وسیع و پیچیده علاوه بر کمیت آب، کیفیت آن نیز مدل­سازی شده است. در ادامه رفتار سامانه در شرایط بهره­برداری از 7 طرح انتقال بین حوضه­ای آب در دست مطالعه یا اجرا و نه طرح توسعه کشاورزی در دست مطالعه یا اجرا مورد بررسی قرار گرفت. در هر دو حالت توانایی سامانه حوضه آبریز کارون بزرگ در تولید انرژی برق­آبی و نیز تأمین نیازهای مصرف­کنندگان پایین­دست بر اساس شاخص­های کارایی اطمینان­پذیری، بازگشت­پذیری و آسیب­پذیری ارزیابی شد. نتایج نشان­دهنده آن است که در صورت بهره­برداری از تمامی طرح­های انتقال بین حوضه­ای آب در دست مطالعه یا اجرا، انرژی مطمئن تولیدشده در سامانه به­میزان 28% نسبت به شرایط موجود کاهش خواهد یافت. این میزان به­دلیل نقش حوضه آبریز کارون بزرگ در تولید انرژی برق­آبی کل کشور به­ویژه در طول ساعت­های اوج مصرف از اهمیت بسیار برخوردار است. همچنین نتایج بیان کننده آن است که در دو حالت شرایط موجود و بهره­برداری کامل از طرح­های انتقال بین حوضه­ای آب و طرح­های توسعه کشاورزی در دست مطالعه یا اجرا، اطمینان­پذیری، بازگشت­پذیری و آسیب­پذیری سامانه در محل رودخانه کارون جنوب به­ترتیب مقادیر 9/70، 67/60 و 33/36 (شرایط موجود) و 3/51، 4/49 و 66/72 را به خود اختصاص خواهد داد. ترسیم نمودارهای پهنه­بندی کمیت و کیفیت جریان­های برداشتی در محل هر یک از مصرف­کنندگان، مؤکد این نکته است که اگرچه در محدوده رودخانه­های کارون شمال و دز تأثیر­پذیری مصرف­کنندگان از بهره­برداری از طرح­های انتقال بین حوضه­ای آب و طرح­های توسعه کشاورزی در دست مطالعه یا اجرا به­مراتب کم­تر از حوضه رودخانه کارون جنوب است اما در صورت ادامه روند بهره­برداری از سامانه در شکل کنونی آن و بدون توجه به مفهوم مدیریت یکپارچه منابع و مصارف علاوه بر کاهش قابل‌توجه تولید انرژی برق­آبی، سامانه حوضه آبریز کارون بزرگ هم ازنظر کمی و هم ازنظر کیفی توانایی تأمین نیازهای مصرف­کنندگان واقع در حوضه رودخانه کارون جنوب و به­ویژه بخش­های انتهایی آن را نخواهد داشت.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

ارزیابی شبکه ایستگاه‏های باران‏سنجی با استفاده از تئوری آنتروپی گسسته (مطالعه موردی: حوضه آبریز کارون بزرگ)

کیفیت مناسب اطلاعات بارندگی ثبت شده در شبکه‎های باران‏سنجی در طراحی پایدار پروژه‎های آبی نقش مهمی ایفا می‏کند. از این نظر جهت ایجاد شبکه‏ای بهینه و کارآمد، شبکه‎های باران‏سنجیبایستی به‎صورت دوره‎ای با توجه به نیاز و طرح‎های توسعه منابع آب پیش روی، مورد ارزیابی قرار گیرند. در این پژوهش بر پایه تئوری آنتروپی، ارزش منطقه‏ای ایستگاه‏های باران‏سنجی حوضه آبریز کارون بزرگ واقع در استان خوزستان مورد بر...

full text

ارزیابی شبکه ایستگاه‏های باران‏سنجی با استفاده از تئوری آنتروپی گسسته (مطالعه موردی: حوضه آبریز کارون بزرگ)

کیفیت مناسب اطلاعات بارندگی ثبت شده در شبکه‎های باران‏سنجی در طراحی پایدار پروژه‎های آبی نقش مهمی ایفا می‏کند. از این نظر جهت ایجاد شبکه‏ای بهینه و کارآمد، شبکه‎های باران‏سنجیبایستی به‎صورت دوره‎ای با توجه به نیاز و طرح‎های توسعه منابع آب پیش روی، مورد ارزیابی قرار گیرند. در این پژوهش بر پایه تئوری آنتروپی، ارزش منطقه‏ای ایستگاه‏های باران‏سنجی حوضه آبریز کارون بزرگ واقع در استان خوزستان مورد بر...

full text

مدل‌سازی منابع آب در حوضه آبریز با استفاده از روش پویایی سیستم (مطالعه موردی: حوضه آبریز نیشابور)

در مدیریت جامع منابع آب در سطح حوضه آبریز، اندرکنش اجزای درونی هر سیستم و نیز اندرکنش سیستم­های مختلف با یکدیگر باید به طور فراگیر در نظر گرفته شوند. تحقیق حاضر در حوضه آبریز نیشابور و با تأکید بر حل مسأله روند افت سالیانه تراز آبخوان در این دشت انجام گرفته است. به منظور کنترل تراز آبخوان، گام­های مدل­سازی توسعه داده شدند و ریشه­های مسأله در فرآیند شکل­گیری نمودار ذخیره- جریان مورد بررسی قرار گ...

full text

تحلیل سیستم منابع آب حوضه کارون از منظر پایداری با رویکرد پویایی سیستم‌ها

حوضه آبریز کارون ‌بزرگ به واسطه تامین 78 درصد انرژی برق‌آبی و 13 درصد تولیدات کشاورزی کشور، نقش انکارناپذیری در تامین غذا و انرژی کشور دارد. این خصوصیت منجر به اعمال فشار زیاد به سیستم منابع آب این حوضه به واسطه ایجاد طرح‌های توسعه در بخش کشاورزی، صنعت و خدمات شده و آسیب‌پذیری آن را نسبت به شرایط بیرونی افزایش داده است. از طرف دیگر، مفهوم آسیب‌پذیری تمرکز بر بررسی حالت و وضعیت سیستم در حال یا آ...

full text

مدل‌سازی بارش-رواناب مبتنی بر رویکرد پویایی سیستم، مطالعه موردی: حوضه کارده مشهد

مدل‌سازی بارش-رواناب یکی از روش‌های تخمین رواناب و ابزاری مناسب برای مطالعه فرایندهای هیدرولوژیکی، ارزیابی منابع آبی و مدیریت حوزه آبخیز می­باشد. اما پیچیدگی و ماهیت غیر خطی فرایند بارش-رواناب و ناشناخته بودن تاثیر عوامل روی یکدیگر و نهایتا روی دبی خروجی حوضه مدل‌سازی را مشکل‌تر می­‌کند. لذا، استفاده از روش‌هایی که علاوه بر پویایی، قابلیت توسعه، ساختار مفهومی و کاربرپسند داشته باشد، ضروری می­با...

full text

مدل سازی منابع آب در حوضه آبریز با استفاده از روش پویایی سیستم (مطالعه موردی: حوضه آبریز نیشابور)

در مدیریت جامع منابع آب در سطح حوضه آبریز، اندرکنش اجزای درونی هر سیستم و نیز اندرکنش سیستم­های مختلف با یکدیگر باید به طور فراگیر در نظر گرفته شوند. تحقیق حاضر در حوضه آبریز نیشابور و با تأکید بر حل مسأله روند افت سالیانه تراز آبخوان در این دشت انجام گرفته است. به منظور کنترل تراز آبخوان، گام­های مدل­سازی توسعه داده شدند و ریشه­های مسأله در فرآیند شکل­گیری نمودار ذخیره- جریان مورد بررسی قرار گ...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 51  issue 2

pages  489- 501

publication date 2020-04-20

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023