بررسی سیتوژنتیکی برخی از گونه های جنس اسپرس در ایران

Normal 0 false false false EN-US X-NONE AR-SA /* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Table Normal" mso-tstyle-rowband-size:0 mso-tstyle-colband-size:0 mso-style-noshow:yes mso-style-priority:99 mso-style-qformat:yes mso-style-parent:"" mso-padding-alt:0in 5.4pt 0in 5.4pt mso-para-margin-top:0in mso-para-margin-right:0in mso-para-margin-bottom:10.0pt mso-para-margin-left:0in line-height:115% mso-pagination:widow-orphan font-size:11.0pt font-family:"Calibri","sans-serif" mso-ascii-font-family:Calibri mso-ascii-theme-font:minor-latin mso-fareast-font-family:"Times New Roman" mso-fareast-theme-font:minor-fareast mso-hansi-font-family:Calibri mso-hansi-theme-font:minor-latin mso-bidi-font-family:Arial mso-bidi-theme-font:minor-bidi} سابقه و هدف: در ایران جنس اسپرس ((Onobrychis دارای 63 گونه یک ساله و چند ساله می باشد که در مناطق مختلف آب و هوایی پراکنش یافته ­اند. تعدادی از گونه­ های این جنس دارای ارزش علوفه­ ای بوده و در کنترل فرسایش و یا به عنوان گیاهان جلب کننده زنبور عسل مورد استفاده قرار می­ گیرند. این گونه ­ها تنوع ژنتیکی بالایی داشته و به عنوان یک ذخیره ژنتیکی غنی و ارزشمند می ­توان از آن ها برای اصلاح گونه­ های زراعی استفاده کرد. در پژوهش حاضر با شمارش و اندازه‌گیری کروموزم‌های مرحله متافازی میتوز نه گونه اسپرس که بسیاری از آن ها انحصاری ایران می باشند، کاریوتیپ و تقارن گونه ها بررسی می شود.مواد و روش ها: نه گونه از جنس (اسپرس)، از مناطق طبیعی کشور جمع‌آوری شد و با استفاده از سلول های مریستم انتهایی ریشه آن ها، تعداد و ابعاد کروموزم‌ها در مرحله میتوز اندازه‌گیری و فرمول کاریوتیپی هر گونه تعیین گردید.یافته ها: تعداد کروموزوم پایه در گونه ها بین 7=x و 8=x متغیر و تیپ کروموزوم ها نیز از نوع متاسنتریک تا ساب متاسنتریک بود. از نظر میانگین طول ژنوم، بیشترین مقدار طول ژنوم متعلق به گونه  O. scrobiculata(26/24) و کمترین میانگین طول ژنوم به گونه O. lunata (76/14) تعلق دارد. گونه O. heliocarpa با فرمول کاریوتیپی 16m از بیشترین درصد شکل کلی (856/44 ) و کمترین مقدار شاخص نامتقارن بودن درون کروموزومی (218/0) برخوردار بود و نیز گونه  O. oxyptera با فرمول کاریوتیپی 14sm+2m دارای کمترین درصد شکل کلی (552/32) و بیشترین شاخص عدم تقارن درون کروموزومی (489/0) بود. در میان گونه های مورد بررسی گونه های O.heliocarp وO. lunata بر خلاف سایر گونه ها که در کلاس B استیبنز بودند در کلاس A قرار گرفتند و دارای کاریوتیپ های متقارن تر می باشند که نشان دهنده ابتدایی تر بودن این دو گونه می باشد. گونه O. oxyptera در کلاس 3B قرار گرفته و کاریوتیپ آن به سوی نامتقارنی و پیشرفته بودن میل می کند. در تجزیه خوشه ای به روش Ward بر اساس صفات کاریوتیپی گونه های مورد مطالعه در دو گروه مجزا قرار گرفتند. کمترین فاصله بین گونه های O. buhseana و O. atropatanaو بیشترین فاصله بین گونه های O. oxyptera  O. heliocarpa مشاهده شد.  نتیجه گیری: نتایج حاصل از این تجزیه جهت رده بندی گونه ها و انتخاب گونه های نزدیک به یکدیگر برای انجام تلاقی بین گونه ای استفاده می شود.