بررسی روان‌کاوانة شخصیت «عنتره» بر اساس نظریة آلفرد آدلر

در قرن بیستم نقد روان‌کاوانة آثار هنری رواج یافت. تحلیل متون و شخصیت‌های اثر ادبی از منظر روان‌شناسی در میان رویکردهای گوناکون نقدی ویژگی‌های خاصی دارد. از میان نظریه‌هایِ شخصیت، نظریه روان‌شناسی فردی آلفرد آدلر اهمیت ویژه‌ای دارد؛ چراکه وی برخلاف فروید عقیده داشت نوع رفتارهای انسانی را عوامل اجتماعی تعیین می‌کند نه غریزة جنسی. او عقیده داشت میل به پیشرفت و برتری، ذاتی انسان و فطری اوست. ازآنجا‌که شخصیت عنتره با توجه به توصیفات خود شاعر، ظرفیتی غنی برای بررسی روان‌کاوانة آن دارد، این جستار می‌کوشد تا شخصیت عنتره را ـ با توجه به ظرفیت‌های آن ـ در چهارچوب نظریة آدلر بررسی نماید؛ ازاین‌رو با روش توصیفی‌تحلیلی به بررسی و تحلیل اشعار وی پرداخته‌است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد: شایدآنچه عنتره را واداشته تا به اظهار شجاعت، کرامت و جنگاوری خود بپردازد، عقدة حقارتی نبوده که آن را به عنتره نسبت داده‌اند؛ بلکه همان احساس حقارتی بوده که از ویژگی‌های ذاتی انسان است و به ناتوانی طبیعی انسان در آغاز حیات برمی‌گردد. عنتره به دنبال رسیدن به کمال، عزّت، علو و تعالی ـ همان هدف غایی خود ـ بوده‌است و به نوعی روش زندگی انتخاب‌شده توسط وی، این هدف والا را تعقیب می‌کند.