بررسی روانشناسی اعداد و پدیده «تجمع قیمت‌ها» در بورس اوراق بهادار تهران

این مقاله در پی ارزیابی نقش روانشناسی اعداد در بازار مالی است و در این راستا به بررسی پدیده «تجمع قیمت‌ها» در قیمت‌های معاملاتی بورس اوراق بهادار تهران می‌پردازد. پدیده تجمع قیمت‌ها یکی از پدیده‌های مشاهده شده در بازارهای مالی است که بیانگر سوگیری‌های روانشناسی یا گرایش به اعداد خاص در بازار است. این پدیده شامل تراکم قیمت‌ها در اعداد خاص و یا رندکردن قیمت‌ها است. این پژوهش در دوره زمانی 77 تا 89 (شامل سه دوره 77-80، 81-84 و 85-89)، انجام شده است که تعداد قابل‌توجهی از قیمت‌های روزانه را بررسی می‌کند. نتایج پژوهش وجود پدیده تجمع قیمتی را تأیید می‌نماید. نتایج نشان می‌دهد، در بورس اوراق بهادار تهران گرایش به معامله در عدد رند صفر بسیار شدید و در بعضی موارد گرایش به عدد پنج و نه، تا حدودی بیشتر از سایر اعداد است. برای سایر اعداد این گرایش تقریباً مشابه است و توزیع یکنواختی برای آن‌ها وجود دارد. همچنین «فرضیه جذابیت» به‌عنوان تبیین‌کننده پدیده تجمع قیمتی در بورس تهران تأیید می‌شود. به‌علاوه این پژوهش «فرضیه تفکیک قیمت‌ها» را برای توضیح پدیده تجمع قیمت‌ها در بورس تهران رد می‌کند. نتایج تشکیل و مقایسه سبدهای دارایی‌ها نشان می‌دهد، رابطه معناداری بین پدیده تجمع قیمتی و قیمت سهام، اندازه شرکت، نقدشوندگی و نوسانات قیمت سهام وجود ندارد.