بررسی رفتار مسیریابی مراجعین کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران با استفاده از سیستم‌ اطلاعات مکانی

هدف: این تحقیق با هدف شناخت رفتار مسیریابی کاربران از ورودی ساختمان کتابخانه با استفاده از مشاهده هدفمند و هم‌چنین شناخت پر ترددترین مسیرها برای تعیین مکان‌های بازاریابی خدمات در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران با استفاده از نرم‌افزار سیستم اطلاعات مکانی انجام شده است. روش پژوهش: این تحقیق با روش تجربی و با استفاده از یک سیاهه وارسی از طریق مشاهده مستقیم مسیرهای تردد مراجعین از درب ورودی طبقه هم‌کف و ورودی پله‌های طبقه اوّل، درکتابخانه مرکزی دانشگاه تهران انجام شده است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه کاربران و مراجعه کنندگان کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران بودند. به جای نمونه‌گیری از خود کاربران، مدت زمانی گردآوری داده‌ها نمونه‌گیری شده است. بعد از تحلیل مسیرها و تعیین میزان تردد در هر مسیر مشخص با استفاده از نرم‌افزار آماری اس‌پی‌اس‌اس، اطلاعات وارد نرم‌افزار آرک‌جی‌آی‌اس شد و پایگاه اطلاعات مکانی مسیرهای کاربران کتابخانه ایجاد شد و با استفاده از زبان ساخت‌یافته جست‌وجوی پایگاه داده جست‌وجوی پرترددترین مسیرها انجام و نقشه‌هایی از پلان کتابخانه که مسیرها بر روی آن مشخص شده بودند از نرم‌افزار استخراج گردید. یافته‌ها: در این تحقیق بیش از 360 مسیر ورودی مشاهده شد، اما تنها 5 مسیر مشخص توسط بیش از 50 درصد مراجعین همیشگی برای ورود به کتابخانه انتخاب شده بود. مسیر" درب ورودی کتابخانه، سپس رفتن به طبقه اوّل از سمت پله‌های چپ"، با 7/25 درصد، به عنوان اولین مسیر پرتردد و مسیر "درب ورودی، مسئول کیف‌داری، کیفداری سمت راست و رفتن به طبقه اول از پله‌های سمت راست"، با 2/25 درصد، به عنوان دومین مسیر پرتردد در طبقه هم‌کف کتابخانه شناخته شده است که بیش از 50 درصد ترددها را به خود اختصاص داده است. هم‌چنین مسیر "ورودی طبقه اوّل به سالن ابوریحان"، با 4/34 درصد به عنوان اوّلین مسیر پرتردد، مسیر "ورودی طبقه اوّل، راهرو زیراکس، سالن علوم و فنون"، با 3/9 درصد به عنوان دوّمین مسیر پرتردد و مسیر "ورودی طبقه اول، راهرو زیراکس، تالار انفورماتیک"، با 1/9 درصد به عنوان سوّمین مسیر پرتردد در طبقه اوّل ساختمان کتابخانه محسوب می‌شود که بیش از 52 درصد ترددها را در طبقه اوّل به خود اختصاص داده است. نتیجه‌گیری: با توجه به یافته ها، پرسنل کتابخانه می‌توانند برای نقشه نگاری مسیرهای پرطرفدار از سیستم اطلاعات مکانی استفاده کنند و با استفاده از نتایج آن در جهت تبلیغات و بازاریابی بهتر خدمات و برنامه‌های کتابخانه عمل نمایند و سطح سهولت دستیابی به ناحیه ورودی کتابخانه جهت استفاده از منابع و خدماتی که ارائه می‌شود، را افزایش دهند.