بررسی رابطه‌ بین سرمایه‌ اجتماعی و کیفیت زندگی در نواحی شهری

کیفیت زندگی، از مقولات اجتماعی بسیار مهم است که هم چون شاخص‌های مهم اقتصادی از جمله تورم، تولید ناخالص ملی، میزان اشتغال و... در میزان توسعه‌یافتگی کشورها نقش بزرگی را ایفا می‌کند. این مفهوم، به خصوص، در ارتباط تنگاتنگی با سرمـایه‌ ‌اجتمـاعی قـرار دارد. این ارتبـاط می‌تواند دروازه‌ ورود مفهوم سرمایه‌ اجتماعی به برنامه‌ریزی شهری باشد. موضوع اساسی در این زمینه، رابطه‌ سرمایه اجتماعی با کیفیت‌ زندگی در مناطق شهری است. روش تحقیق از نوع توصیفی‌- تحلیلی بوده که برای جمع‌آوری داده‌های مورد نیاز از روش تحقیق پیمایشی استفاده شده است. ابزار سنجش مفاهیم، پرسش‌نامه محقق که اعتبار آن با روش اعتبار صوری و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ مورد تأئید قرار گرفته است. جامعه آماری شامل کلیه‌ی ساکنان شهر گرگان که 343977 نفر بوده و حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 363 نفر تعیین شده است. نمونه‌ها به روش تصادفی سیستماتیک از دو محله گرگانپارس و کوی انقلااب انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. برای تحلیل داد‌ه‌ها از روش‌های آماری[1] توصیفی و استنباطی و از آزمون‌های آماری متناسب با سطح سنجش متغیرها استفاده شد. یافته‌ها نشان داد که بین سرمایه‌ی اجتماعی و ابعاد آن (اعتماد، مشارکت و روابط اجتماعی) با کیفیت زندگی در سطح اطمینان 99 درصد رابطه‌ی معناداری وجود دارد. این رابطه با کنترل ناحیه، جنسیت، گروه سنی و سطح تحصیلات همچنان باقیمانده و در سطح اطمینان بالا (99 درصد) معنی‌دار است. بر این اساس می‌تـوان گفت که کیفیت زندگی و ابعـاد متعدد آن (کالبدی-زیست‌محیطی، اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی و بهداشتی درمانی) متأثر از سرمــایه‌ی اجتمــاعی می‌باشند. نتایج تجربی اینپژوهش نشان داده است که سطوح بالاتر سرمایه‌ اجتماعی سبب می‌شود که شاخص‌های کیفیت زندگی بهبود یافته و در ادامه افزایش سطح کیفیت زندگی، خود سبب بهبود و توسعه‌ روابط جمعی مبتنی بر اعتماد، مشارکت و تعامل در جامعه می‌گردد.