بررسی رابطه بین سازوکارهای راهبری شرکتی برون‎سازمانی و تقلب مالی با تمرکز بر ارزیابی شناختی از تجویزهای تئوری نمایندگی

هدف: از یک سو، بر اساس یکی از فروض بنیادین نظریه نمایندگی، فشار برون‎سازمانی اعمال شده بر مدیران، احتمال انحراف اخلاقی بالقوه آنان را کاهش می‎دهد و از سویی دیگر، استدلال نظریه ارزیابی شناختی آن است که انتظارات قوی از مدیران ناشی از سازوکارهای راهبری برون‎سازمانی، ضمن محدود کردن حس استقلال آنان، انگیزه درونی آنان برای درستکاری را کاهش می‎دهد و به‎طور بالقوه به تقلب مالی منجر می‎شود. با توجه به استدلال‎های متناقض ذکر شده، هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه سازوکارهای راهبری شرکتی برون‎سازمانی و تقلب مالی با تمرکز بر ارزیابی شناختی از تجویزهای نظریه نمایندگی است. روش: در این پژوهش سازوکارهای راهبری برون‎سازمانی با استفاده از مالکیت نهادی اختصاصی و قدرت وام‎دهندگان سنجیده شده است. دو فرضیه پژوهش با استفاده از اطلاعات 128 شرکت پذیرفته شده در شرکت بورس اوراق بهادار تهران در دوره زمانی 1390 تا 1395 (شامل 768 مشاهده شرکت ـ سال) و به‎کارگیری رگرسیون لجستیک آزمون و تجزیه و تحلیل شدند. یافته‎ها: نتایج نشان داد که وجود مالکیت نهادی اختصاصی و ‌قدرت وام‎دهندگان به‎عنوان سازوکارهای راهبری شرکتی برون‎سازمانی، بر احتمال تقلب مالی تأثیر مثبت و معناداری دارند. به بیان دیگر، فشار برون‎سازمانی از سوی مالکان و وام‎دهندگان، احتمال تقلب مالی مدیران را افزایش می‎دهد. نتیجه‎گیری: زمانی که مدیران با کنترل‎های سخت‎گیرانه برون‎سازمانی مواجه شوند، به احتمال بیشتری درگیر رفتارهای متقلبانه می‎شوند. این یافته، عکس نتیجه‎ای است که مطابق با نظریه نمایندگی از کارکرد کنترل‎های برون‎سازمانی بر فعالیت‎های فرصت‎طلبانه مدیران انتظار می‎رود.