بررسی جهت‌های اصلی تنش در شمال غرب ایران با استفاده از زمینلرزه‌های اصلی و پسلرزه‌های منطقه اهر- ورزقان

شناخت جهت‌های اصلی تنش که تجمع آن عامل اصلی رویداد زمینلرزه محسوب می‌شود، سبب درک بهتر از نحوه حرکت گسل‌ها و سازوکارهای کانونی محتمل می‌شود. سازوکارهای کانونی زمینلرزه‌ها متأثر از هندسه گسل و جهت‌های تنش می‌باشند. لذا سازوکارهای کانونی زمینلرزه‌ها در یک منطقه منبع اطلاعاتی ارزشمندی برای بررسی میدان تنش در آن منطقه هستند. در این مطالعه، ابتدا با استفاده از برنامه ایزولا پارامترهای چشمه 15زمینلرزه در شمال غرب ایران که غالب آنها پسلرزه‌های رخداده در منطقه اهر-ورزقان بعد از زمینلرزهه‌ای سال 1391بودند، تعیین شد. سپس، به‌منظور بررسی وضعیت تنش در این ناحیه، از پارامترهای چشمه زمینلرزه‌های اصلی تعیین‌شده در این مطالعه و نیز رویدادهای اصلی برگرفته از کاتالوگ تانسور گشتاور مرکزوار جهانی استفاده کرده و با به‌کارگیری روش وارون‌سازی چندگانه، جهت‌های اصلی تنش محاسبه شد. در شمال غرب ایران در ناحیه بین دریاچه ارومیه تا تالش، آزیموت متوسط تنش‌های اصلی σ1و σ 3 به‌ترتیب 141و 50/2 درجه با نسبت تنش 0/6 محاسبه شد. برای منطقه اهر-ورزقان، با استفاده از سازوکارهای کانونی تعیین‌شده پسلرزه‌های این منطقه، آزیموت تنش‌های اصلی σ1وσ3به‌ترتیب 132/5و 42/4درجه با نسبت تنش 0/3 به‌دست آمد. اختلاف بین جهت‌های اصلی تنش در منطقه اهر- ورزقان در دو روش حدود 8درجه می‌باشد که به هم نزدیک است و نشان می‌دهد جهت‌های اصلی تنش به‌دست‌آمده حاصل از پسلرزه‌ها تفاوت زیادی با جهت‌های اصلی تنش حاصل از زمینلرزه‌های اصلی ندارد و تفاوت در میزان نسبت تنش‌ها حاکی از غالب بودن مؤلفه‌های معکوس در سازوکار پسلرزه‌های اهر- ورزقان در مقابل غالب بودن مؤلفه‌های امتدادلغز در زمینلرزه‌های اصلی منطقه می‌‌باشد. جهت حرکت امتدادلغز گسل‌های راستگرد که جهت آن‌ها شرقی- غربی یا شمال غربی- جنوب شرقی است با جهت تنش به‌دست‌آمده کاملاً توجیه‌پذیر است.