بررسی توزیع مکانی بارش سالانه با استفاده از روش‎های زمین‎آماری (مطالعه‎ی موردی: استان قم)

در بسیاری از مطالعات و بررسی‏های منابع طبیعی و کشاورزی، به‎دلیل عدم پوشش کامل ایستگاه‎های اندازه‎گیری نقطه‎ای باران‏، برآورد بارش منطقه‎ای یا تخمین بارش در مناطق خشک میان ایستگاه‎ها ضروری است. بنابراین، آگاهی از میزان متوسّط بارندگی در یک حوضه‎ی آبخیز، از عوامل اساسی در هیدرولوژی و طرّاحی سازه است. روش‎های مختلفی برای برآورد بارش وجود دارد که ازجمله‎ی آن می‎توان به روش‎های میان‎یابی اشاره کرد. در بیشتر موارد، یکی از روش‎هایِ موجودِ دلخواهِ کارشناس انتخاب و مورد استفاده قرار می‎گیرد که ممکن است برآورد دقیقی نباشد. هدف از این پژوهش، مشخّص کردن توزیع مکانی بارش سالانه‎ی حوزه‎ی آبخیز قم با استفاده از روش‎های زمین‎آماری و مقایسه‎ی روش‎های موصوف با یکدیگر است. برای این کار، پس از جمع‎آوری آمار و اطلاعات مربوطه و وارد کردن آنها در محیط نرم‌افزار GS+و ARC GIS نسخه‎ی 10، نقشه‎ی هم‎باران تهیّه و آنالیز واریوگرام منطقه‎ی مورد مطالعه انجام شد. سپس برای ارزیابی روش‎های میان‎یابی از روش ارزیابی متقابل و دو عامل MAE وMBE استفاده شد. در این مطالعه، دو روش زمین‎آماری کریگینگ و عکس فاصله با توان‏های (1تا 3) برای برآورد بارش سالانه با استفاده از آمار سی ساله‎ی ایستگاه‎های باران‎سنجی در استان قم و اطراف آن مورد ارزیابی قرار گرفتند و برای ارزیابی دو روش فوق نیز، از معیار میانگین خطای مطلق (MAE) استفاده شد. نتایج این ارزیابی نشان داد که تغییرات بارندگی سالانه، بیشتر از مدل گوسی تبعیّت می‏کند. در محدوده‎ی مورد مطالعه، روش کریگینگ با MAE برابر 22/30 میلی‏متر، مناسب‎ترین روش تخمین بارندگی سالانه است و روش عکس فاصله به توان یک با MAE برابر 23/32 میلی‏متر و عکس فاصله به توان دو با MAE برابر 55/33 میلی‏متر وعکس فاصله به توان سه با MAE برابر1/35میلی‏متر در رده‏های بعدی قرار می‎گیرند.