بررسی تنوع در خزانه‌های ژنتیکی شبدر ایرانی (Trifolium resupinatum L.) موجود در بانک ژن گیاهی ملی ایران

مرکز اصلی تنوع شبدر ایرانی (T. resupinatum) شرق مدیترانه و ایران می‌باشد. تنوع ژنتیکی خزانه‌های اول (T. resupinatum)، دوم (T. clusii) و سوم (T. fragiferum) شبدر ایرانی، با کشت 359 توده از سه گونه یاد شده بالا در مزرعه، در شهریور 1382 طبق دستورالعملهای IPGRI مورد ارزیابی قرار گرفتند. تعداد روز تا گلدهی در خزانه ژنی اول، دوم و سوم به‌ترتیب از 22 تا 100، 40 تا 52 و 50 تا 130 و میانگین وزن 1000 دانه به‌ترتیب 15/1، 49/0 و 23/1 گرم متغیر بود. در شبدر توت فرنگی که به طور عمده عادت رشد خوابیده دارد فقط یک توده عادت رشد نیمه افراشته نشان داد که مناسب استفاده در سیستمهای زراعی است. ضریب تغییرات و شاخص شنون (Shannon index) تنوع بالایی برای صفات مختلف در هر سه خزانه نشان دادند. تجزیه رگرسیون چند متغیره رابطه قوی و مثبتی بین ارتفاع گیاه در گلدهی با صفات عادت رشد گیاه و تعداد روز تا گلدهی نشان داد. این صفات 6/58 درصد از تنوع طول ساقه گیاه را در گلدهی توجیه نمودند. نتایج تجزیه خوشه‌ای به روش وارد (Ward) ژرم پلاسم توده‌های زراعی خزانه اول را در گروه اول و توده‌های وحشی خزانه اول و دوم را در گروه دوم قرار داد، در حالی‌که ژرم پلاسم خزانه سوم به تنهایی در گروه سوم قرار گرفت. وجود تنوع بالا در خزانه‌های ژنی اول، دوم و سوم شبدر ایرانی موجود در بانک ژن گیاهی ملی ایران، زمینه مناسبی را برای استفاده‌کنندگان از این ژرم پلاسم با ارزش جهت استفاده در ایجاد ارقام برتر شبدر ایرانی فراهم نموده ‌است.