بررسی تفاوت‌های نابهنجاری‌های اجتماعی در مناطق سنتی و مدرن شهر همدان از نظر ساکنان

بافت قدیمی اغلب شهرهای بزرگ ایران فرسوده است و این فرسودگی بافت نمی‌تواند خدمات مناسبی به جمعیت ساکن خود ارائه کند، در نتیجه اقشار متوسط و مرفه اجتماعی از آنجا به بخش نوساز شهری جابه جا می‌شوند و محله‌هایی با بافت نوین و طراحی جدید ایجاد می‌نمایند. بافت‌های سنتی به دلایل مختلفی از جمله وجود اماکن فاقد مالک، خرابه‌ها، عدم برخورداری از روشنایی مناسب، عدم برخورداری از امکانات و تکنولوژی‌های نوین برقرارکننده‌ی امنیت همچون دوربین‌های مداربسته و ... و نیز وجود کنج‌های خلوت، برای مجرمان به بهشت جرم تبدیل می‌گردد. در این تحقیق با استفاده از نظریه‌ی طراحی محیطی(CPTED) مطالعه‌ی در شهر همدان در دو بافت سنتی و نوین شده است. هدف اصلی این پژوهش بررسی تفاوت نابهنجاری‌های اجتماعی در مناطق سنتی و مدرن شهر همدان و نقش طراحی محیطی در کاهش نابهنجاری‌های اجتماعی بوده است. این تحقیق در خلال سال‌های 1391 تا 1392شیوه‌ی کمّی، با روش پیمایشی، به طریقه علّی- مقایسه‌ای انجام شده است. جامعه‌ی آماری تحقیق شامل کلیه‌ی ساکنان شهر همدان در دو منطقه‌ی مدرن و سنتی بوده که محلات مدرن محدود به محلات چهارگانه؛ کوی استادان، کوی متخصصان، کوی سعیدیه و کوی پردیس و محلات سنتی محدود به محلات جولان، کُلَپا، امامزاده یحیی، خیابان باباطاهر، خیابان اکباتان و خیابان شهدا بوده که در شهرک‌های تازه‌ساز(بافت مدرن) در حدود 75000 نفر و در بافت سنتی در حدود 343000 نفر، و در مجموع شامل 418000 نفر بوده است. حجم نمونه توسط فرمول کوکران برابر با 384 نفر برآورد گردید. واحدهای تحلیل با استفاده از شیوه‌ی سهمیه‌ای- اتفاقی ساده انتخاب شدند. داده‌های پژوهش با استفاده از دو پرسشنامه‌ی محقق‌ساخته که روایی آنها به صورت صوری و محتوایی و نیز تحلیل عاملی برآورد و پایایی آنها توسط ضریب آلفای کرونباخ سنجش گردیده، جمع‌آوری شده و با استفاده از نرم‌افزار SPSS و توسط آزمون تحلیل واریانس چند طرفه تجزیه و تحلیل شدند. نتایج آزمون فرضیه‌های تحقیق نشان داد که بر اساس مدل نظری CPTED بین نابهنجاریهای اجتماعی در بافت سنتی و نوین شهر همدان تفاوت وجود داشته و طراحی محیطی در این زمینه اثرگذار بوده است به قسمی که طراحی محیط شهر در بعد کلی(008/0=P، 176/7=F) و ابعاد پنج‌گانه؛ تعیین قلمرو(قلمروگرایی)(017/0=P، 121/4=F)، نظارت یا مراقبت(012/0=P، 51/4=F)، کنترل دسترسی(ورودی) (009/0=P، 795/4=F)، تصویر و نگهداری از فضا(001/0=P، 323/10=F)، سخت کردن آماج جرم(013/0=P، 388/4=F)، فعالیت پشتیبانی(حمایت)(038/0=P، 287/3=F) در دو بافت مدرن و سنتی به طور متفاوتی بر روی جرم و کجروی افراد اثرگذار بوده است.