بررسی تغییرات جمعیتی و اثرگذاری آن بر تغییرات کاربری اراضی (مطالعه موردی: شهر گرگان)

امروزه رشد و گسترش فیزیکی شهر و تخریب بی‌رویه اراضی کشاورزی یکی از مشکلات تمدن بشری به ویژه در کشورهای در حال توسعه به شمار می‌رود. اگرچه توسعه فیزیکی شهرها به جهت ماهیت، فرآیندی پویا و گریزناپذیر است اما رشد شتابان، بی‌ضابطه و ناهمگون فیزیک شهر، ضرورت برنامه‌ریزی صحیح برای حفظ منابع با ارزش زمین و اقتصاد مولد جامعه را آشکار می‌سازد. این نوشتار سعی دارد ارتباط بین تغییرات جمعیت را با تغییرات کاربری اراضی منطقه در طی یک دوره 21 ساله در شهر گرگان بررسی نماید. در این راستا از داده‌های تصاویر ماهواره‌ای لندست، سنجنده‌های TM (1994) و OLI (2015)؛ و تکنیک‌های دورسنجی مانند طبقه‌بندی نظارتی و تفاضل تصاویر برای شناسایی و پایش تغییرات استفاده شده است. نتایج طبقه‌بندی حاکی از سه کلاس کاربری شامل جنگل، مناطق شهری و زمین کشاورزی می‌باشد. نتایج بررسی تغییرات کاربری اراضی بیانگر سیر صعودی سطح مناطق مسکونی (1870 هکتار) و سیر نزولی مساحت اراضی کشاورزی (1712 هکتار) و جنگلی (158 هکتار) می‌باشد. همچنین آمار جمعیتی در این دو سال تهیه و ضریب رشد جمعیت محاسبه شد. با توجه به نتایج به دست آمده نرخ تغییر شهر در منطقه مورد بررسی مثبت بوده و در واقع افزایش یافته و نرخ تغییر زمین‌های کشاورزی و مناطق جنگلی منفی بوده است. به طو کلی بیشترین تغییرات کاربری مربوط به اراضی کشاورزی بوده و بیشتر تغییرات به سمت غرب و شرق شهر گرگان است که این تغییرات سبب از بین رفتن زمین‌های کشاورزی و جنگلی و در کل ناپایداری روند توسعه شهر شده است.