بررسی تطبیقی نگرش زنان متعلق به نسل‌های مختلف در زمینه سن ازدواج و ترکیب خانواده

خانواده به‌عنوان بنیادی‌ترین نهاد جامعه، امری فرهنگی است که شکل‌گیری آن ازطریق کنش‌های اجتماعی گذشته و حال اعضای خانواده صورت می‌گیرد. تجربیات و شرایط اجتماعی- محیطی دوران کودکی می‌تواند قسمتی از نیّات و اولویت‌های سن ازدواج، تعداد فرزند، زمان‌بندی بین تولد فرزندان و سایر مؤلفه‌های ترکیب خانواده به‌ویژه برای زنان را تحت تأثیر قرار دهد. با این هدف، در این مقاله سعی شده است نگرش مادرانی با نسل‌های متفاوت، در زمینه مؤلفه‌های مهم در ترکیب خانواده مورد بررسی قرار گیرد. با به‌کارگیری روش پیمایش، داده‌های لازم از 710 زن همسردار 15 الی 50 ساله ساکن در شهرهای تبریز و اهر که دوران کودکی خود را در چهار مقطع تاریخی؛ تا سال 1350، 1350 الی 1357، 1358 الی 1365 و 1366 الی 1373 گذرانده‌اند، به‌دست آمده است. تفاوت در ویژگی‌های تحصیلی و شغلی در بین نسل‌های مختلفچهارگانه نشان از تفاوت فضای اجتماعی دوران کودکی آنهاست. این امر موجب شده است پاسخگویان متعلق به نسل-های مختلف، برداشت‌های متفاوتی از زمان شکل‌گیری خانواده، ارزش فرزند، تعداد فرزند و ترجیح جنسی فرزند داشته باشند. در زمینه شاخص‌های ارزش فرزند، نگرش نسل‌های قبل از سال 1350 با بعد از 1365 و نسل‌های انقلاب با جنگ نزدیک‌تر است. درصد موافقت با سقط جنین به‌عنوان یکی از راه‌های جلوگیری از بارداری و نیز تک فرزندی در نسل‌های جدید بیشتر از نسل گذشته ‌است. برعکس، درصد موافقت با ترجیح جنسی فرزند و نیز فرزند دلخواه سه و بیشتر در نزد نسل‌های جدید کمتر از قدیمی‌هاست. در برخی از رفتارهای جمعیتی دیگر، یک هم‌گرایی در بین چهار نسل مورد مطالعه ملاحظه می‌شود. این نگرش‌های جمعیتی زنان در ارتباط با ترکیب خانواده، می‌تواند در شکل‌دهی رفتار جمعیتی فرزند(ان) وی مؤثر باشد که این موضوع در تحولات خانواده ایرانی یک امر و مسئله مهمی خواهد بود.