بررسی تطبیقی میزان خاطره‌انگیزی فضاهای شهری با استفاده از الگوهای نشانه‌شناختی، مورد مطالعاتی: میدان‌های آزادی و حسن آباد

فضاهای شهری، سرشار از خاطراتی است که در ذهن ساکنان و همچنین مراجعان همیشه ماندنی هستند. خاطراتی که گاه فردی‌اند و گاه، جمعی و در میان همه شهروندان و اعضای جامعه، مشترک هستند. وقایع در شهر خاطرات را می‌سازند و خاطرات، زندگی می‌آفرینند، فضاهای خاطره‌سازی که قبلاً در شهرهای ما وجود داشته‌اند به دست فراموشی سپرده شده و یا تنزل کیفیت یافته‌اند، و با کاهش بسترهای مناسب برای رویداد وقایع شهری و تعاملات اجتماعی، از هیجانات تعلق‌زای شهروندان به محیط کاسته شده است. آنچه فضاهای شهری را مستعد خاطره‌انگیزی می‌کند، مصادیق عینی و ذهنی الگوهای نشانه‌شناختی است. امروزه نشانه‌ها 1، در فضاهای شهری کمرنگ شده‌اند و این موضوع مقدمه‌ای بر خاطره‌زدایی از فضاهای شهری شده است، از این رو نشانه‌ها به‌عنوان ابزاری با اهمیت جهت تداوم و انتقال خاطرات جمعی2 محسوب می‌شوند. در این راستا هدف پژوهش، ارزیابی خاطره‌انگیزی فضاهای شهری، استخراج مؤلفه‌های دخیل در شکل‌گیری حس خاطره‌جمعی فضاهای شهری با رویکرد نشانه‌شناسی، از طریق شیوه انتظام سنجه‌ها به منظور بررسی تطبیقی میزان خاطره‌انگیزی فضاهای شهری است. تحلیل محتوا و استدلال قیاسی روش اصلی در ایجاد پایه‌های فکری تحقیق است، به منظور تحلیل‌های آماری از روش تحلیل عاملی تأییدی در نرم‌افزار لیزرل بهره گرفته شده است. نتایج تحقیق بیانگر آن است که اگرچه در حال حاضر رمزگان‌های ادراکی3 و اجتماعی4 و معنایی5 (مؤلفه‌های ادراکی- ذهنی و اجتماعی و زمانی) حس خاطره‌جمعی، در فضای شهری میدان حسن‌آباد و میدان آزادی بیشترین تأثیر را در خاطره‌انگیزی ایفا می‌کنند. میدان آزادی رمزگان‌های ادراکی و در میدان حسن‌آباد رمزگان‌های اجتماعی بالاترین اثر را دارند که با توجه به خصلت‌های فضایی این دو فضا (رمزگان‌های منطقی) قابل توجیه است