بررسی تطبیقی دیدگاه‌های ویلیام جیمز و ملاصدرا در باب چگونگی شکل‌گیری مفاهیم حسی

نظریه«جریانسیالآگاهی» برمبنایویژگی‌هایپنج‌گانه‌ایکهجیمزبرایفکرانسانبرمی‌شمرد و همچنین تکیه بر جریان مدام تجربه و نقش التفات و گرایش­های ذهن در تشکیل مفاهیمتشکیل‌شدهاست. نظریه تشکیل مفاهیم صدرا بر اساس استعداد نفس، افاضه عقل فعال و همچنین خالقیت نفس تشکیل شده و بین ادراک حسی و خیالی و ادراک عقلی تفکیک صورت گرفتهاست. نظریه جیمزازجهاتیبهنظریه«تشکیلمفاهیم» ملاصدرانزدیکاست. ازجملهاینکههردوبهتغییروتحولمدامدر محسوسات اذعاندارندودرعیناینتغییرمداوم،فکررادارایپیوستگیکاملوتشخّصووحدتمی‌دانند. در عین حال هر دو را می­توان به نحوی منتقد نظریه سنتی تجرید دانست. نقطهافتراقایندوفیلسوفدربحثتشکیلمفاهیمبهنوعنگرشآن‌هابرمی‌گردد. با اینکههردوفیلسوفیکواقعیتراوبهنحومشابهیتفسیرمی‌کنند،ملاصدرابانگاهی که بیشتر جنبه‌یوجودشناسانه دارد وجیمزبانگاهیپدیدارشناسانهبهاینمسألهمی‌پردازند.