بررسی تطبیقی دلالت عنوان در دو قصیده "رساله من المنفى" از محمود درویش و"نامه" از احمد شاملو

نشانه‌شناسی، رویکرد نقدی نوینی است که با خوانش و نقد متون ادبی برخی عناصر آن را مانند عنوان، با شیوه‌های جدید ارزیابی می‌کند. عنوان، اشاره نخستینی است که خواننده، کلید معنا را فشرده‌وار در یک یا چند واژه می‌یابد و امکان ورود به اعماق متن را، به‌منظور گشودن رمزگان‌های آن، پیدا می‌کند؛ به‌طوری‌که از طریق متن به مفهوم عنوان پی می‌برد. براین اساس، این مقاله، نشانه‌شناختی دو عنوان شعری «رساله من المنفى» اثر محمود درویش و «نامه» اثر احمد شاملو، و همچنین تطبیق واژۀ «نامه» در عنوان این دو تحلیل و بررسی می‌کند؛ رویکرد این جستار، توصیفی ـ تحلیلی و بر مبنای مکتب امریکایی ادبیات تطبیقی است. نتایج بیانگر آن است که واژه «نامه» پیامی را به خواننده منتقل می­کند که حاکی از بیان اوضاع اجتماعی است که این دو شاعر در آن زندگی می‌کنند. محمود درویش شرایط میلیون‌ها انسان را نشان می­دهد که در اثر زیاده‌خواهی عده‌ای از سرزمین خود آواره گشته‌اند و قربانی ستم، تجاوز و وحشی‌گری آنان شده‌اند و  برای رسیدن به حقوق ازدست‌رفته خود و زندگی عادلانه مبارزه می‌کنند و شاملو نیز ستمی بر مردمان سرزمینش را روایت می‌کند که آنان را از حقوق انسانیشان محروم و رام حاکمیتی جبار کرده‌است.