بررسی تطبیقـی رویکـردهای توسعه‌گـرایانة هنـد و چیـن

در ‌برداشت نخست، جامعة چینی بسیار پیشرفته‌تر از جامعة هندی به نظر می‌رسد. چنین برداشتی ممکن است به کمک چندین شاخص اقتصادی در کنار سرعت بالای توسعة شهری چین نسبت به هند صحیح باشد. این نوشتار تلاش می‌کند با نگاهی ژرف‌اندیشانه صحت مسئله را کند‌و‌کاو نماید. هدف از این تحقیق، بیان دلایل کیفی و کمی است که موجب می‌شود پرجمعیت‌ترین کشور جهان با وجود بر‌خورداری از رشد شتابان اقتصادی و نظامی در مقایسه با جامعة هندی، جامعه‌ای به مراتب ناپایدارتر محسوب شود. به نظر می‌رسد در آینده‌ای نه چندان دور، با ادامة روند کنونی شاهد افول و حتی از‌هم‌گسستگی جامعة به ظاهر مقتدر چین و در مقابل، با ظهور قدرت جدیدی به نام هند روبرو خواهیم شد. بررسی و ریشه‌یابی دلایل می‌تواند مبنای مناسبی جهت برنامه‌ریزی‌های استراتژیک و کلان در طولانی‌مدت برای سایر کشورهای جهان به ویژه کشورمان ایران باشد. رویکرد توسعه‌گرایانه جامعة هندی با وجود سرعت پایین، همه‌جانبه و متوازن است. در چنین رویکردی این جامعه به‌دنبال ارتقای سطح کیفیت زندگی بطن جامعه از منظر فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی است؛ ضمن اینکه سایر ابعاد توسعة پایدار همچون توسعة سیاسی و محیط‌زیستی نیز نادیده گرفته نشده است. جامعة هندی به دنبال کاستن از قشر بسیار فقیر جامعه و تبدیل آن به قشری متوسط اما در مقیاس بالا‌ست. در مقابل، رویکرد توسعة چینی به دنبال توسعة شتابان و تبلیغاتی است؛ به‌گونه‌ای که بسیاری از واقعیات زندگی میلیون‌ها چینی در پس ویترینی از توسعة ظاهری و سطحی مخفی شده است. اتخاذ چنین رویکرد ناهمگونی در مسیر توسعه، در کنار ویژگی‌های جمعیتی، اجتماعی و سیاسی چین معاصر، زمینه‌های لازم برای افول ابر‌قدرت اقتصادی دنیای امروز را در آینده فراهم آورده است.