بررسی تحلیلی مظاهر و مضامین رقص شیـــوا

آیین هندو در بطن فرهنگ و تمدن هند، آکنده از اشاره‌ها و تعبیرهای عرفانی و حکیمانه است؛ شیوا به همراه برهما و ویشنو، «تثلیث» هندویسم را تشکیل می‌دهند. بیان نمادین در رقص‌های آیینی، یکی از مهم‌ترین شاخه‌های هنری است که می‌تواند به مثابه مطالعاتی جامعه‌شناختی، دینی، عرفانی و اعتقادی و به‌طور کلی تحت عنوان مطالعات فرهنگی، خصوصیات زیباشناختی و محتوایی آثار هنری را پژوهش و بررسی کند. رقص‌های آیینی یکی از جذاب‌ترین حوزه‌هایی است که علاوه‌بر جنبه‌های زیباشناختی در فرم‌های حرکتی، دارای مفاهیم و معانی عرفانی، دینی و روایی است و در توالی زمان و مکان تحقق پیدا می‌کند. رقص‌های آیینی در تمدن‌های مختلف بر اساس محتوای معرفتی و عرفانی یا روایی (اساطیری، تاریخی و...) شکل گرفته‌اند که در بعضی موارد، مضمون‌هایی مشابه با یکدیگر دارند. هنر در فرهنگ‌های سنتی و دینی، بستر مناسبی برای تجلی مضامین عرفانی، معنوی و روایی است؛ بنابراین می‌توان از طریق پژوهش در این نوع آثار هنری، علاوه‌بر کشف معانی نمادین، محتوای رمزی اشاره‌های حرکتی آن‌ها را نیز دریافت. «ناتاراجا» یا رقص شیوا یکی از مضمون‌های باشکوه در اسطوره‌شناسی هندو است؛ منبع الهام‌بخش هنرمندان و نمادی از عبادت برای مردم و حامل بسیاری از معانی، پیام‌ها و استعاره‌هاست. حالت رقص شیوا موضوع کار بسیاری از مجسمه‌های مفرغین هنرمندان سده‌های دهم و دوازدهم میلادی قرار گرفت. این مجسمه‌ها، نماد شناخته‌شده و محبوب هندو، به‌عنوان نمادی از فرهنگ هند استفاده می‌شوند. این مقاله به توصیف، تحلیل و بررسی جلوه‌های نمادین رقص شیوا، ارتباط بین ویژگی‌های نمادین شیوا و اسطوره‌های هندی پرداخته است.