بررسی تجربی عوامل مؤثر در مطلوبیت زیبایی‌شناسانۀ تناسبات گنبدهای معماری ایرانی- اسلامی

Authors

  • احمدنژاد, فرهاد دانشگاه هنر اسلامی تبریز
Abstract:

Domes and their proportions play an important role in the visual aesthetics of Islamic architecture. Despite the importance of this element of Iranian architec­ture, no significant studies have been conducted on its geometric proportions. Previous researches are mainly concerned with their history, drawing meth­ods, formal typology and structural-climatic charac­teristics. The first question of the study concerns the concinnity of the dome and the variables that can re­produce its form and formal proportions. The second question, which in fact constitutes the main research question, is: What is the relationship between the proportions of variables composing the geometric form of the dome and people’s aesthetic prefer­ences? And, to compound this question further, what is the approximate value of this relationship in nu­merical proportions? To answer these questions, the research was conducted in two stages. The primary stage involved evaluations to identify the variables that, through being changed, could help reproduce the greatest number of dome types. One the one hand, drawing data from previous studies did not suf­fice to achieve this goal. On the other hand, control­ling or limiting these variables was crucial for obtain­ing a numerical proportion between them. The se­cond stage involved a survey design which was ad­ministered in two phases: pre-test and main test. The main test was designed as a multiple-choice computer survey in which the respondents were asked to select the dome which they perceived as the most beautiful from among a set of four presented domes, with var­ied proportions of one dome category based on the findings. In choosing the domes for the survey, we took care to select the types of domes whose forms were more familiar to our Iranian sample of respond­ents. Three pre-questionnaires were also distributed to control the effects of such factors as mode of presentation, light and materials. We first studied and categorized the concept of proportion, the types of domes and effective variables in the reproduction of the outer form of the domes and, then, evaluated the aesthetic experience of the respondents through pre­senting manipulated visual stimuli of “shoulder” and “base” sections of the dome. The data were fed into IBM SPSS Statistics and modelled by MANOVA and repeated measure ANOVA. The participants included an available sample of 86 students (f=40, m=46; ma­joring in architecture=41, majoring in other fields=45) selected from among the students of all faculties at Tabriz Islamic Art University. The participants took part in our exclusive experiment designed and coded with OpenSesame, an open-source software product. The findings suggest the existence of a significant re­lationship between the aesthetic preferences of the respondents and the proportions composing the di­mensions of the domes, especially the ones with a “base” section (2±0.06). This study shows that the beauty of Iranian-Islamic domes is not a coincidence; but rather, it follows a certain set of aesthetic princi­ples and rules.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

بازاندیشی تناسبات هندسی خلقت در آثار هنر و معماری اسلامی

عالم، کتاب مبسوطی است که صفحات آن مملوّ از کلمات نگارنده آن است و درست همانند آیات متن وحیانی قرآن، دارای سطوح چندگانه معنایی است. اساس این برداشت‌ها از قرآن به عمیق‌ترین شناخت از ذات صور طبیعی و کیفیت وحدت حاکم بر عالم می‌انجامد. امر وحدت و هماهنگی در سرتاسر عالم بیانگر حاکمیت وجه کیفی هندسه از طریق حضور قوانین تناسب، توازن، تعادل و ریتم در اجزاء و عناصر عالم است. با نگاهی به آثار هنر و معماری ...

full text

ریخت‌شناسی گنبد (پژوهشی در مورد تناسبات زیبایی‌شناختی و چگونگی پراکنش گنبدهای مساجد فلات مرکزی ایران)

Using domes to cover large gaps has a long history in Iran. Lack of solid and long woods, which indeed are the main elements of the flat coverage, has introduced vaults and domes as the popular options for coverage purposes. In Iranian architecture, domes enjoy a considerable position. The Iranian Muslim architect has used his talent and taste, as best as possible, to build mosques, as not only...

full text

عوامل مؤثر بر مطلوبیت فضاهای شخصی در محیط‌های آموزشی دانشگاهی (مطالعه موردی : دانشکده مهندسی معماری و شهرسازی)

زمینه و هدف: مطالعات و بررسی­های صورت گرفته بیانگر مشکلاتی چون عدم تعریف مناسب از فضاهای شخصی، فقدان محرمیت و امنیت، نبود حس تعلق یا حس مکان و ازدحام، در فضاهای دانشگاهی است. این مسئله باعث عدم کارایی و کاهش حضور مؤثر دانشجویان در فضاهای آموزشی می­گردد. هدف از پژوهش حاضر مرور نظریه‌ها و رویکردهای روان‌شناسی محیطی و معماری در رابطه با مفاهیم حریم خصوصی و فضای شخصی است و سپس تحت نظر متخصصان، عوام...

full text

بررسی تطبیقی معماری پایدار و مطابقت آن با معماری بومی خانه‌های سنتی در شهر ایرانی- اسلامی

ارزش‌های بومی و منطقه‌ای نزد صاحب نظران و هنرمندان بسیار پر اهمیت‌تر از آن است که بتوانند علاقه فزاینده به جهانی شدن را در آن‌ها ایجاد کند. معماری پایدار که در بناهای سنتی ایران وجود دارد، با شاخصه‌هایی چون توجه به ویژگی‌های اقلیمی، عوامل اقتصادی، عوامل اجتماعی- فرهنگی عجین می‌باشد. در معماری سنتی ایران ساختمان براساس فرهنگ و هویت قومی ایرانی شکل گرفته است و هیچگاه نوع پلان بر خلاف باورهای دینی...

full text

سنجش تناسبات رنگی در قالی ایرانی (مطالعۀ موردی: قالی صفوی)

سنجش نحوۀ کاربرد رنگ در قالی می‌تواند دریچه‌ای در نگرش طراحان و نحوۀ اندیشیدن آن‌ها به رنگ در قالی بگشاید. در تحلیل قالی، گذشته از جنبۀ ‌کاربردی رنگ و نحوۀ کاربرد آن در بعد زیبایی‌شناختی قالی مورد توجه قرار می‌گیرد. هدف از این پژوهش این است که با درنظر داشتن تأثیر رنگ‌های نوری بر ادراک مخاطب از رنگ در قالی روشی برای سنجش تناسبات‌ رنگی ارائه شود. روش پژوهش تجربی(آزمایشی) است و پژوهش با درنظر داش...

full text

پایداری اندام‌های معماری ایرانی در گذار از دوران اسلامی

در زمینه‌های متفاوتی مورد ارزیابی که بررسی قرار گرفته و معماری به عنوان کالبدی برای زندگی انسان می‌تواند یکی از مهم‌ترین زمینه‌های بروز آن باشد. معماری ایران که یکی از غنی‌ترین نمونه‌های معماری بومی با دستاوردهای فرمی و نیارشی قابل ذکر در جهان است، در گذر از دوران اسلامی به یکی از نمونه‌های موفق معماری مفهومی، معناگرا و عرفانی بدل شد. در عین حال تأثیر کالبد و فرم معماری به عنوان ظرف مکانی که مع...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 4  issue 1

pages  15- 26

publication date 2018-09

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Keywords

No Keywords

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023