بررسی تاریخی و ارزیابی جریان ادبی اصفهان در قرن دوازدهم (از سقوط صفویه تا ظهور قاجار)

جریان ادبی ایران تا اواخر عصر صفوی (نیمه اول قرن دوازدهم ه.ق.) متکی بر سبک هندی (یا اصفهانی ) بود. دیدگاههای مختلف و گاه متناقضی نسبت به این سبک از اواسط قرن دوازدهم(اواخرعصرصفویه) تا عصر حاضر وجود دارد. گروهی آن دوره را عصر انحطاط ادبی دانسته­اند و در مقابل، نظرات متقن دیگری مبنی بر اعتلا و غنای این سبک نسبت به سبک­های ادبی دیگر ایران وجود دارد. در این مقاله از منظر تاریخی و ادبی به بررسی و تحلیل این جریان پرداخته و نقاط ضعف و قوّت جریان ادبی اواخر عصر صفویه تبیین می­شود. این جریان ادبی تا نیمه اول قرن دوازدهم ادامه داشت. نیمه دوم این قرن در ادبیات نظم و نثر فارسی به دوره بازگشت ادبی معروف است. بررسی زمینه­ها و شرایط تاریخی این تحول ادبی و تحلیل نقاط ضعف و قوّت آن، از دیگر محورهای تحقیقی این مقاله است. در قسمت آخر مقاله نیز به تبیین سبک نگارش متون تاریخی این دوره پرداخته شده است. نکات و مسائل قابل توجه در نوشتارحاضر عبارت است از: بررسی دوره تاریخی واوضاع زمانه ای که این جریان ادبی در آن بستر در حال شکل گیری و تکوین حیات خویش است، با تاکید بر نقش اصفهان در رابطه با آن؛ ویژگی شعر و متون تاریخ نگاری این دوره؛ کیفیت و مدت زمان حیات سبک هندی؛ ویژگی­ها و تأثیرات تحول ادبی بازگشت و مقایسه تطبیقی این جریان در ایران و اروپا از منظرتاریخی؛ نمایندگان برجسته هر سبک و ویژگی آثار آنان.