بررسی تاثیر قارچ میکوریزا بر میزان و ترکیب اسانس اندام‌های مختلف گیاه دارویی شوید (Anethum graveolens) در شرایط تنش شوری

تحقیق حاضر با هدف ارزیابی نقش قارچ میکوریزایی بر ترکیب و میزان اسانس گیاه دارویی شوید تحت تنش شوری در گلخانه دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران انجام شد. آزمایش بصورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل سه سطح تنش شوری (شاهد (بدون تنش)،60 و 120 میلی­مولار نمک کلرید سدیم)، دو سطح تلقیح میکوریزایی (تلقیح و عدم تلقیح قارچ میکوریزاییGlomusmosseae) و اندام گیاهی (برگ، سرشاخه گلدار و بذر) بودند. اسانس اندام­های مورد ارزیابی به روش تقطیر با آب استخراج و با بهره­گیری از دستگاه­های کروماتوگرافی گازی  (GC)و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS)تجزیه گردید. نتایج بدست آمده افزایش درصد و عملکرد اسانس اندام مختلف شوید را در شرایط تنش شوری نشان داد. در تمامی تیمارهای شوری درصد و عملکرد اسانس سرشاخه­های گلدار و بذرها بیشتر از برگ­ها بود. به کارگیری قارچ میکوریزایی در شرایط تنش اثر چندانی بر درصد اسانس نداشت. هرچند عملکرد اسانس اندام­های مختلف به ویژه سرشاخه­های گلدار به میزان قابل توجهی افزایش یافت. آلفا فلاندرن، لیمونن، کاروون، آلفا توجن، دیل اتر و دی هیدروکاروون ترکیباتی بودند که به طور مشترک در هر سه اندام مورد ارزیابی یافت شدند. آلفا فلاندرن و کاروون ترکیبات اصلی برگ و سرشاخه­های گلدار و لیمونن ترکیب اصلی موجود در اسانس بذر بود. در شرایطی که واکنش همه ترکیبات به تنش شوری مثبت بود، آلفا توجن در شرایط تنش کاهش یافت. تیمار میکوریزایی میزان کاروون، آلفا فلاندرن موجود در سرشاخه­های گلدار و برگ گیاهان میکوریزایی را نسبت به گیاهان غیرمیکوریزای افزایش داد. این در حالی است که میزان لیمونن بذر گیاهان میکوریزای نسبت به گیاهان غیرمیکوریزایی بالاتر بود. در سایر ترکیبات بذر اختلاف معنی­داری میان گیاهان میکوریزایی با شاهد مشاهده نشد. براساس نتایج به دست آمده به نظر می­رسد که اعمال تنش ملایم شوری بتواند بدون آنکه اثر منفی معنی­داری بر رشد گیاه داشته باشد، میزان و کیفیت اسانس گیاه دارویی شوید را بهبود بخشد.