بررسی تأثیر مخرب نمونه خارج از رده در مطالعات آماری ژئوشیمیایی چند متغیره مطالعه موردی: برگه 1:50000 مغانجق در شمال غربی ایران

در بررسی­های اکتشافی ژئوشیمیایی رسوب‌های آبراهه­ای منطقه مغانجق واقع در شمال‌غربی ایران تعداد 152 نمونه رسوب آبراهه­ای از منطقه برداشت شد. پس از بررسی مقادیر عناصر مختلف در این نمونه­ها، نمونه­ای مشخص شد که مقدار عناصر Li، Ni، Sc، Yb، Eu، As، Co و Cd در آن نسبت به مقدار همین عناصر در سایر نمونه­ها بسیار بیشتر بود. پس از معرفی این نمونه به ­عنوان نمونه خارج از رده سعی شده است تأثیر این نمونه در بررسی­های آماری چند متغیره بررسی شود. هدف از این مقاله نمایش گوشه­ای از اثرهای مخرب نمونه­های خارج از رده بر مطالعات آماری ژئوشیمیایی چند متغیره می­باشد که باعث بروز خطای سیستماتیک در تفسیرها و تحلیل­ها می­شوند. جهت انجام مطالعات آماری چند متغیره، از ضریب همبستگی با روش­های اسپیرمن و پیرسون و آنالیز خوشه­ای و نمودار پراکندگی عناصر به همراه معادله خط رگرسیون آنها در دو حالت استفاده شده است. در حالت اول نمونه خارج از رده در بررسی­های چند متغیره حضور دارد و در حالت دوم نمونه خارج از رده از بررسی­ها کنار گذاشته شده است، سپس نتایج حاصل از دو بررسی با هم مقایسه شده­اند. پس از بررسی مـطالـعات آماری چند متـغیره و مقایسه نتایج در دو حالت ذکر شده مشخص شد که با حضور نمونه خارج از رده در بین مجموعه از نمونه­های برداشت شده از منطقه، ارتباط بین عناصر ممکن است به­ صورت­های مختلف زیر باشد. - ارتباط حقیقی بین دو عنصر در نمونه­های برداشت شده وقتی که هیچکدام از آن دو عنصر دارای فراوانی غیرعادیدر نمونه­ها نباشند. - ارتباط کاذب بین دو عنصری که یکی از آن دو دارای فراوانی غیرعادی در نمونه­ها باشد. - ارتباط شدیداً کاذب بین دو عنصر وقتی که هر دو دارای فراوانی غیرعادی در نمونه­ها باشند.