بررسی تأثیر سرمایه گذاری در سرمایه انسانی بر رشد اقتصادی در کشورهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا با استفاده از روش GMM

در دهه­های اخیر اهمیت و نقش سرمایه انسانی در رشد اقتصادی کشورها بیشتر مورد توجه اقتصاددانان قرار گرفته است، به­طوری­که در حال حاضر یکی از عوامل حیاتی برای رشد و توسعه اقتصادی کشورها انباشت سرمایه انسانی است. هدف این پژوهش بررسی ارتباط بین دو شاخص جایگزین سرمایه انسانی؛ یعنی مخارج آموزشی دولت و مخارج بهداشتی دولت، به­طور همزمان، بر رشد اقتصادی 10 کشور منتخب عضو منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا با استفاده از روش GMM طی دوره­ زمانی 2003 تا 2011 بود. نتایج به­دست آمده از برآورد الگو به روش داده­های تابلویی پویا نشان داد که در کنار عوامل سرمایه فیزیکی و نیروی کار، متغیر سرمایه انسانی نیز در تابع تولید در کشورهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا نقش مهمی دارد، به­طوری­که یک درصد افزایش در مخارج بهداشتی و مخارج آموزشی به ترتیب به افزایش 68/0 و 05/0 درصد در نسبت رشد اقتصادی منجر می­شود. همچنین، در این برآورد نسبت تعدیل رشد اقتصادی برابر با 59/0 بود و این نشان می­دهد که در هر سال 59 درصد از شکاف بین مقدار واقعی رشد اقتصادی و مقدار مطلوب آن از بین می­رود.