بررسی تأثیر دفعات تیغ‌زنی و عوامل ادافیکی بر میزان شیره‌دهی گیاه Ferula pseudalliacea در مراتع بیابانی استان یزد

گونه‌های گیاهی دارای اکوتیپ‌های مختلفی می‌باشند. شناسایی اکوتیپ‌هایی که فراورده بیشتری تولید می‌کنند، می‌تواند بسیار مفید و از لحاظ تجاری سودآور باشد. این پژوهش اولین مطالعه در مورد میزان شیره‌دهی گیاه آنغوزه تلخ Ferula pseudalliacea و شرایط ادافیکی رویشگاه‌های آن در مراتع بیابانی استان یزد است. بدین‌منظور، در هر منطقه 20 پایه گیاهی که هم سن بودند (5-6 سال) به طور کاملاً تصادفی انتخاب و بهره‌برداری از آنها طبق روش مرسوم انجام شد. نمونه‌برداری از خاک نیز از عمق cm30-0 انجام شد. تمام داده‌ها با نرم‌افزارهای SPSS16 و Excel مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که پایه‌های آنغوزه تلخ در رویشگاه چنارناز در دفعات تیغ‌زنی 7، 8، 11 (05/0>P)، 9 و 10 (01/0>P) به‌طور معنی‌داری میزان شیرابه بیشتر و در دفعات 3 و 13 شیرابه کمتری داشتند (05/0>P). میزان شیرابه کل با مقدار 63/63 گرم در منطقه چنارناز افزایش معنی‌داری نسبت به منطقه بوروئیه (14/60 گرم) نشان داد (01/0>P). در هر دو رویشگاه بیشترین میزان شیرابه تولیدی در برش 9 و 10 مشاهده شد. در کل برداشت آنغوزه تلخ طی 10 مرحله برش در مراتع استان یزد برای بهره‌برداری پایدار پیشنهاد می‌شود. مقایسه پارامترهای خاک نشان داد که درصد شن در منطقه بوروئیه و درصد رطوبت، سیلت، مواد آلی، نیتروژن، فسفر و پتاسیم در منطقه چنارناز به‌طور معنی‌داری بیشتر بود (01/0>P). افزایش ذخیره رطوبتی خاک، مواد آلی و عناصر مورد نیاز گیاه در منطقه چنارناز باعث افزایش عملکرد شیرابه آنغوزه شده است. در این تحقیق اسیدیته در رویشگاه چنارناز افزایش معنی‌داری داشت که عامل مؤثری در رشد و میزان تولید آنغوزه است. از نظر عددی منطقه چنارناز آهک بیشتر و عملکرد بهتری از لحاظ تولید شیرابه دارد. با توجه به نتایج، گیاه آنغوزه تلخ منطقه چنارناز عملکرد بهتری از لحاظ تولید شیرابه داشت.