بررسی تأثیر تاریخ کاشت، تراکم بوته و رقم روی مؤلفههای دریافت تشعشع خورشیدی در چغندرقند – ب. کارآیی مصرف تشعشع

بهمنظور بررسی نحوه تأثیر دریافت تشعشع خورشیدی در رقم‌های مختلف چغندرقند در تاریخ‌های کاشت و تراکم بوته، این تحقیق طی سال‌های 1384 و 1385 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی کمالآباد کرج انجام شد. آزمایش به صورت کرت‌های دو بار خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار بود. دو تاریخ کاشت متداول (به ترتیب 24 فروردین و سوم اردیبهشت در سالهای 1384 و 1385) و چهل روز بعد (به ترتیب سوم خرداد و 11 خرداد در سالهای 1384 و 1385) به کرتهای اصلی، چهار سطح تراکم بوته 0/6، 5/7، 0/9 و 5/10 بوته در مترمربع به کرتچه‌ها و سه رقم چغندرقند به نام‌های منوژرم جلگه، هیبرید 428 و دی اس 4027 به کرتچههای فرعی اختصاص داده شد. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد کشت چغندرقند در منطقه کرج طی دهه سوم فروردین در مقایسه با به تعویق انداختن زمان کاشت به مدت چهل روز، موجب میشود تا میزان تشعشع خورشیدی دریافت شده معادل 425 مگاژول بر مترمربع کاهش یابد. این در حالی بود که کارآیی مصرف تشعشع برای تولید ماده‌خشک در هر دو تاریخ کاشت (48/1-43/1 گرم در مترمربع در مگاژول) تفاوت معنیدار آماری با هم نداشت. افزایش تراکم بوته از 6 به 5/10 بوته در مترمربع گرچه موجب افزایش دریافت تشعشع شد ولی، این تأثیر معنیدار نبود و کارآیی مصرف تشعشع نیز واکنش خطی نسبت به تراکم بوته نشان نداد. کارآیی مصرف تشعشع در رقمهای جلگه و 428 (43/1 گرم بر مترمربع بر مگاژول) کم‌تر از رقم دی‌اس 4027 (85/1 گرم بر مترمربع بر مگاژول) بود. این تفاوت عمدتاً ناشی‌از بالا بودن کارآیی مصرف تشعشع برای تولید اندامهای زیرزمینی در رقم دی‌اس 4027 (54/1 گرم بر مترمربع بر مگاژول) نسبت به رقمهای جلگه و 428 (10/1 گرم بر مترمربع بر مگاژول) بود. کارآیی مصرف تشعشع برای تولید اندامهای هوایی (34/0 – 32/0 گرم بر مترمربع بر مگاژول) تفاوت معنیدار بین رقمهای موردآزمایش نداشت. از نتایج حاصل چنین استنباط میشود که در تحقیقات بهنژادی باید در زمینه بهبود نسبت ریشه به اندام هوایی گام برداشته شود.