بررسی تأثیر برنامه مدون غذایی بر دریافت ویتامین A و آهن دانش‌آموزان

سابقه و هدف: تغذیه از مهم‌ترین عوامل سلامتی و بیماری در کودکان و نوجوانان است. پژوهش حاضر به روش طرح آزمایشی به‌صورت پس‌آزمون با گروه کنترل، به منظور تعیین تأثیر برنامه مدون غذایی بر دریافت ویتامین A و آهن دانش‌آموزان صورت گرفته است. مواد و روش‌ها: نمونه‌ها 120 دانش‌آموز 15-11 ساله پسر و خانواده‌های آن‌ها می‌باشند که به‌صورت تصادفی از مدارس راهنمایی عجب شیر انتخاب و در دو گروه شاهد و آزمون قرار گرفتند. تاریخچه غذایی خانواده‌ها قبل از مداخله و میانگین مصرف مواد مغذی توسط دانش‌آموزان قبل و بعد از اجرای برنامه مدون غذایی به‌وسیله پرسش‌نامه یادداشت و یاد‌آمد 24 ساعته در سه روز متوالی ارزیابی شد. و با استفاده از جداول ترکیبات غذایی مواد مغزی آن‌ها محاسبه می‌شد و از نر‌ افزار کوادر پرونچ که قابلیت انجام محاسبات را داراست کمک گرفته شد. به‌لحاظ مشخص شدن اثر مداخله بر میزان دریافت مواد مصرفی، متغیرهای مداخله‌گر در هر دو گروه از نظر سن، تحصیلات والدین، شغل، میزان درآمد، نوع واحد مسکونی و... همسان‌سازی شدند. برنامه مدون غذایی نیز با توجه به یافته‌های بررسی پیشینه غذایی، جزوه آموزش تغذیه‌ای در مورد نقش ویتامین A و آهن در رشد و سلامت بدن، منابع غذایی حاوی ویتامین A و آهن، ...... و ارائه هفت برنامه غذایی روزانه با توجه به طبقه اقتصادی اجتماعی خانواده‌ها (مجموعاً 21 برنامه غذایی روزانه برای سه طبقه تعیین شده) برای گروه آزمون ارائه و به‌مدت یک‌ماه پیگیری شد و سپس مجدداً پرسش‌نامه یادداشت و یاد‌آمد 24 ساعته در سه روز متوالی در دو گروه ارزیابی و نتایج مقایسه شد. یافته‌ها: نتایج به دست آمده قبل از اجرای برنامه مدون غذایی نشان داد که رژیم غذایی دانش‌آموزان در مقایسه با میزان جیره مواد مغزی توصیه شده دارای کمبودهایی، به‌خصوص در مورد دریافت ویتامین A و آهن می‌باشد. مقایسه دریافت ویتامین A و آهن در گروه شاهد و آزمون بعد از به‌کارگیری طرح مدون تغذیه بیان‌گر وجود اختلاف معنی‌دار (0.001P< ) بین دو گروه می‌باشد. نتیجه‌گیری: یافته‌های پژوهش حاکی از این است که تشویق خانواده‌ها به انتخاب و مصرف غذاهای غنی ولی ارزان از نظر منابع ویتامین A و آهن می‌تواند در پیش‌گیری از کمبود ویتامین A و آهن در دانش‌آموزان موثر باشد. بنابراین جهت پیش‌گیری از کمبود آن‌ها باید برنامه‌های مداخله‌ای غذایی با توجه به خصوصیات و وضعیت اجتماعی اقتصادی خانواده‌ها و منابع غذایی قابل دسترس محلی در جوامع مختلف طراحی، اجرا و در اختیار خانواده‌ها قرار گیرد