بررسی برخی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در دو رویشگاه مرتعی (مطالعه موردی مراتع ییلاقی آغ داش- شهرستان شاهین دژ در استان آذربایجـان غربی)

بررسی کیفیت خاک در شناسایی اثرات نوع کاربری و مدیریت در عرصه­های مرتعی از اهمیت زیادی برخوردار است. ترکیب پوشش گیاهی به طور عمده تحت تاثیر فاکتورهای ادافیکی قرار دارد و این عوامل در کنار سایر عوامل مدیریتی کمک می­کند تا گیاهان رویشی، غالبیت خاصی پیدا کنند. بدین منظور دو رویشگاه گراسلند و بوته­زار در مراتع ییلاقی شاهین دژ انتخاب شد. فاکتورهای خاکی در سه عمق صفر تا 15 سانتی­متر، 15 تا 30 سانتی­متر و30 تا 60 سانتی­متر اندازه‌گیری شدند که شامل pH، EC، N، K، C، P، درصد آهک، درصد رطوبت، درصد رُس، درصد سیلت و درصد شن بودند. در این پژوهش از آزمون t برای مقایسه میانگین داده­ها و از نرم­افزار SPSS جهت تجزیه وتحلیل داده­ها استفاده شد. نتایج نشان داد که در سایت بوته­زار بین هدایت الکتریکی، درصد رطوبت و رُس اختلاف معنی­داری در سطح 5 درصد وجود دارد و در سایت گراسلند نیز نتایج نشان­دهنده این نکته بود که هیچ یک از فاکتورهای خاک در سه عمق ذکر شده با هم اختلاف معنی­داری نداشتند. در عمق 15-0 سانتی­متری جوامع گراسلند و بوته­زار بین درصد آهک، هدایت الکتریکی، درصد شن و درصد رس اختلاف معنی­داری وجود داشت و در عمق 30-15 و 60-30 سانتی­متری نیز بین هدایت الکتریکی، درصد آهک و درصد رس اختلاف معنی­داری مشاهده گردید، ولی در سایر پارامترها تفاوت معنی­داری مشاهده نشد. در نهایت کلیه فاکتورهای خاک به­طور یکسان بر روی جوامع گیاهی تاثیرگذار نیستند و بنابراین با توجه به نتایج حاصل با اعمال مدیریت صحیح می­توان از تغییر ترکیب گیاهی اراضی دارای پوشش گیاهان گندمیان و تبدیل آنها به گونه­های بوته­ای جلوگیری نمود. در برنامه­های اصلاح و احیاء مراتع هم باید به خصوصیات خاک توجه نمود و بر اساس شرایط اکولوژیکی منطقه اقدام به انتخاب گونه­های مناسب با شرایط خاک نمود. همچنین داشتن اطلاعاتی درباره خصوصیات خاک در اکولوژی گیاهی ضروری است، زیرا خاک در واقع عامل اولیه­ای است که نوع پوشش گیاهی را در داخل یک اقلیم تعیین می­نماید.