بررسی امکان احیای جنگلهای بنه از طریق کاشت مستقیم بذر و نهال

جنگلهای زاگرس اگر چه از نظر تولید چوب مطرح نیستند، اما از جنبه زیست محیطی، حفاظت منابع آب و خاک، پناهگاه حیات وحش و تولید محصولات فرعی متنوع نقش انکار‌ناپذیری در پایداری اکوسیستم و معیشت ساکنان این مناطق ایفا می‌کنند. این جنگلها رویشگاه یکی از گونه‌های درختی با ارزش به‌نام بنه (پسته وحشی) می‌باشد که از گذشته‌های دور مورد بهره‌برداری شدید قرار گرفته و به لحاظ عدم حضور درختان مادری و تولید بذر کافی، تجدید حیات طبیعی در آنها در حال حاضر از وضعیت چندان مناسبی برخوردار نیست. این مقاله، امکان احیای جنگلهای بنه را از طریق کاشت مستقیم بذر و نهال با هدف دستیابی به ساده‌ترین و با صرفه‌ترین شیوه غنی‌سازی این جنگلها و جلو‌گیری از تخریب بیش از پیش آنها و در نهایت افزایش درآمدحاشیه‌نشینان و ساکنان جنگلهای این مناطق بررسی می‌نماید. تحقیق در قالب طرح آماری‌کرتهای خردشده Split plot با دو تیمار اصلی بذر و نهال و چهار تیمار فرعی شامل روشهای کاشت چاله معمولی، چاله کاسه‌ای، شیار‌ با گاوآهن و بانکت در محدوده طرح جنگلداری ارسنجان اجرا شد. در طی دوره رویش و فعالیت حیاتی گیاه یادداشت‌برداری به منظور ثبت مراحل جوانه‌زنی و آغاز رشد بذرها و نهالها و آمار‌برداری از تعداد بذر سبز شده و تاریخ حد‌اکثر سبز شدن بذرها، ظهور و فعالیت آفات و بیماریها، شادابی نهالها و رابطه بین عوامل جوی و موفقیت و زنده‌مانی نهال‌ها و تعیین عوامل بازدارنده رشد، نمو و استقرار نهال‌ها بر اساس برنامه زمان‌بندی انجام شد. بررسیهای انجام شده در طول مدت اجرای طرح حاکی از آن است که در استان فارس با توجه به وضعیت اقلیمی موجود از جمله بارندگی نسبتاً کم، عدم پراکنش منظم بارندگی، وجود فصل خشک طولانی، تبخیر زیاد و بروزتنش خشکی در طول فصل رویش گیاه، احیا و غنی‌سازی جنگلهای بنه با استفاده از کاشت بذر و نهال از موفقیت چندانی برخوردار نبوده و این حالت در کاشت بذر چشمگیر‌‌تر است. افزون بر آن قطع و سر‌شاخه‌زنی درختان مادری، حضور دام در عرصه جنگل و تغذیه جوندگان از جمله خرگوش و جوجه تیغی خود عامل دیگری است که موجودیت نهالهای تازه رویش‌ یافته را در عرصه‌های جنگلی تهدید می‌نماید. وجود درختان مادری بذر‌ده، تاج پوشش مناسب و حضور گونه‌های گیاهی اعم از درختچه و بوته‌ایها به عنوان گیاه پرستار از عواملی هستند که می‌توانند به همراه مدیریت صحیح و اعمال قرق با توجه به کند رشد بودن گونه بنه، به استقرار و تجدید حیات طبیعی این جنگلها کمک نمایند.